Konya’nın Karapınar ilçesinde son yıllarda obruk (derin çukur) oluÅŸumunun artması üzerine Maden Tetkik ve Arama Genel MüdürlüÄŸü, tarafından baÅŸlatılan risk haritası çalışmalarında obruk oluÅŸumunun en büyük faktörü olan yer altı su seviyesinin azaldığı tesbit edildi. Yeraltı su seviyesinin 1975 yılında yüzeyin yaklaşık 2.5 metre derinliÄŸinde iken, ÅŸu an 40 metreye kadar gerilediÄŸi saptandı.
Obrukların son yıllarda yerleÅŸim yerlerine yaklaÅŸması ve tarım alanlarında sık sık rastlanılması ve sayılarının 100 üzerinde olması nedeniyle bölgenin risk haritasının çıkartılmasına karar verildi. Bunun üzerine Maden Tetkik ve Arama Genel MüdürlüÄŸü tarafından 2009 yılında ‘Konya Havzasında Çöküntü Alanlarının Belirlenmesi ve Tehlike DeÄŸerlendirmesi Projesi’ne baÅŸlandı. OluÅŸan obruklara baÄŸlı çökme ve oturmalardan kaynaklanacak can ve ekonomik kayıpları önlemek, tarımsal planlamada uygulamaları yönlendirmek amacıyla baÅŸlatılan proje kapsamında obrukların oluÅŸum mekanizmaları, geliÅŸim süreçleri ve oluÅŸabilecek alanlar saptanarak olası tehlike alanlarının belirlenmesine yönelik çalışmalar yapıldı.
RÄ°SK BÖLGESÄ°
Bu kapsamda Türkiye’de ilk defa MTA’daki Jeoloji, Hidrojeoloji, Jeoteknik, Jeofizik ve Uzaktan Algılama birimleri biraraya getirilerek 2010 yılında arazi gözlem ve ölçümleri ile obrukların oluÅŸumundaki artışı etkileyen parametlereler belirlenerek Karapınar Bölgesi’nde ölçüm ve gözlemler yapılmaya baÅŸlandı. MTA Genel MüdürlüÄŸü’nce yürütülen çalışmalar neticesinde Karapınar ilçesinin kuzeyinde Sultaniye Ovası’nın batısında Kuzey Batı’dan Güney Batı’ya uzananan obruk oluÅŸumu için 10 bin yıllık fay hattının bulunduÄŸu belirlendi. Yer altı su seviyesinin düÅŸüÅŸü sonucu tetiklenen obruk çökmelerinin ise 15 ile 20 metre çapında ve ortalama 8 metre derinliÄŸinde bu hat boyunca yoÄŸunlaÅŸtığı tespit edildi. Karapınar Ä°lçesi yerleÅŸim alanının kuzeyinde sığ derinlikli obruklar oluÅŸtuÄŸu belirlenirken, batısında bulunan Küpbasan-Akkuyu hattı ile güneybatısında bulunan Ä°noba-Hotamış hattında daha derin ve sulu obrukların geliÅŸme olasılığının daha yüksek olduÄŸu vurgulandı.
YER ALTI SU SEVÄ°YESÄ° DÜÅžTÜ
Bölgede yapılan sondaj çalışmalarında da yer altı kabuÄŸunun altında farklı derinliklerde bir metreye yaklaÅŸan boÅŸluklar belirlendi. Raporda bu bölgelerin ileriki dönemlerde tehlike oluÅŸturabileceÄŸi belirtildi. Ayrıca yapılan çalışmalarda obrukların oluÅŸumunda birinci faktör olan bölgedeki yer altı su seviyesinin de düÅŸtüÄŸü tespit edildi. Bölgede 1975 yıllarında yüzeyin ortalama 2.5 metre altında bulunan yer altı su seviyesinin, yüzeyden 40 metre derine düÅŸtüÄŸü belirlendi. Risk haritası çalışması tamamlandıktan sonra bölgedeki yerleÅŸim yerleri ve tarımsal alanlardaki deÄŸiÅŸiklik ve alınacak önlemler belirlenecek