Yargıtay: Mobbingde ‘iddiaların tamamının ispatlanmasına’ gerek yoktur

Davacı;

İşyerinde ruhsal tacize maruz kaldığını,

İş kazası geçirmesine karşın iş yükünün azaltılmadığını,

Mesaiye kalmaya zorlandığını,

Mesaiye kalmadığı vakit tutanak tutulduğunu,

Ruhsal tedavi için aldığı randevulara dahi gitmeye müsaade verilmediğini,

Birçok Alo 170 çizgisine şikayette bulunduğunu,

Bu şikayet üzerine baskının arttığını,

Birçok personelin bu baskı ile işten çıkarıldığını,

İş akdinin bu sebeple haklı nedenle feshedildiğini tez ederek kıdem tazminatı ile yıllık fiyatlı müsaade alacaklarının tahsilini talep etmiştir.

Birinci derece mahkemesi davacı lehine karar vermiştir.

İstinaf mahkemesi ise lokal mahkeme kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Yargıtay ise istinaf kararını bozarak davacı lehine karar vermiştir:

Tez, olayların seyri, birbirini doğrulayan ve tamamlayan davacı ve davalı şahit anlatımları, davacının patronuna verdiği samimi ve inandırıcı beyanları havi dilekçeleri göz önüne alındığında, mobbing olgusunun ispat edildiğinin kabulü gerektiği;

Kaldı ki, hukuk yargılamasında ve bilhassa de mobbinge dayanan argümanlarda yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı, kuşkudan uzak kanıt aramanın ceza yargılamasına ilişkin olduğu, özel hukuk ve iş hukuku yargılamasında vicdani kanaatin oluşmasına yetecek kadar bir ispatın kâfi olduğu,

Taraflarca ileri sürülen kanıtların sıhhat ve kuvvetinde tereddüt edilmesi halinde emekçi lehine yorum prensibinin uygulanması gerektiği,

Mobbing üzere öbür dava çeşitlerine nazaran ispatı nispeten daha sıkıntı olan bir hususta kesin ve mutlak bir ispatın aranmayacağı, iş bağının niteliğinden kaynaklı olarak ispat açısından dezavantajlı pozisyonda olan emekçi lehine ispat kolaylığı göstermenin hakkaniyet ve adalete daha uygun olacağı kanaat ve sonucuna varılmıştır.

T.C

YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ

TEMEL NO.2016/36185

KARAR NO.2020/18583

KARAR TARİHİ.15.12.2020

MAHKEMESİ : İstanbul 32. Hukuk Dairesi

DAVA ÇEŞİDİ: ALACAK

Mobbinge dayanan savlarda yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı iş hukuku yargılamasında vicdani kanaatin oluşmasına yetecek kadar bir ispatın kâfi olduğu,

Taraflar ortasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin müddetinde olduğu anlaşıldı. Dava evrakı için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra evrak incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR

Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde mekanik bakım elemanı olarak 06.09.2011 tarihinden 05.10.2015 tarihine kadar çalıştığını, son maaşın net 1.830,00 TL. olduğunu, yılda 1 maaş ikramiye, dini bayramlarda 300,00 TL. prim, ramazan ayında 60,00 TL’lik erzak yardımı yapıldığını, öğlen yemeği ile servisin de işverence sağlandığını, işyerinde ruhsal tacize maruz kaldığını, iş kazası geçirmesine karşın iş yükünün azaltılmadığını, mesaiye kalmaya zorlandığını, mesaiye kalmadığı vakit tutanak tutulduğunu, ruhsal tedavi için aldığı randevulara dahi gitmeye müsaade verilmediğini, davacının birçok Alo 170 sınırına şikayette bulunduğunu, bu şikayet üzerine baskının arttığını, birçok çalışanın bu baskı ile işten çıkarıldığını, iş akdinin bu sebeple haklı nedenle feshedildiğini sav ederek kıdem tazminatı ile yıllık fiyatlı müsaade alacaklarının tahsilini talep etmiştir.

Davalı Karşılığının Özeti:

Davalı vekili, davacının 06.09.2011-14.09.2015 tarihleri ortasında çalıştığını, iş akdinin istifa sureti ile sona erdiğini, kıdem tazminatı talebinin reddi gerektiğini, yeni bir iş bulmak hedefiyle işten ayrılacağını beyan ettiğini, davacıdan yerine bir emekçi bulunabilmesi için müddet istenmesine karşın davacının işe gelmemeye başladığını, istifa dilekçesi verilmeyerek davacının bir kısım mazeretler ileri sürdüğünü, mobbing savlarını kabul etmediklerini, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri tarafından yapılan kontrolde de rastgele bir usulsüzlük tespit edilmediğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.

Birinci Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

Birinci Derece Mahkemesince, toplanan ispatlar ve uzman raporuna dayanılarak, davacının bilhassa işyerinde amiri pozisyonundaki bakım sorumlusu … ile sorun yaşadığı, bu durumu 07.09.2015 tarihli müsaade talep dilekçesinde de açıkça lisana getirdiği, davacının özlük evrakından çok sık müsaade ve rapor aldığının tespit edildiği, lakin davacının müsaade tarihleri konusunda sorun yaşadığını belirttiği, dinlenen davacı şahitlerinin da davalı Şirkette çalışırken birebir formda … ile sorun yaşadıklarını belirttikleri, davalı şahidi olarak dinlenen …’ nun ise asıl sorunun davalı patron tarafından verilen artırımın personellerce az bulunmasından kaynaklandığını beyan ettiği, evraktaki mevcut tutanaklardan davacının farklı tarihlerde yazmış olduğu dilekçeler ile idareye şikayetlerini lisana getirdiği lakin idare tarafından rastgele bir tedbir alınmadığı, davacı ayrıldıktan sonra birtakım emekçilerden mevzu hakkında yazılı beyanların alındığı, tüm bu tutanaklar ve şahit anlatımları uyarınca davacının işyerinde çalışma huzurunun bulunmadığı ve iş akdini haklı nedenle feshettiği kanaatine varıldığından, 4857 sayılı Yasanın süreksiz 6. hususu ile yürürlükte bulunan 1475 sayılı yasanın 14. unsuru mucibince davacının kıdem tazminatını hak ettiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

İstinaf Başvurusu:

Birinci Derece Mahkemesinin kararına karşı, davalı vekili istinaf müracaatında bulunmuştur.

Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :

Bölge Adliye Mahkemesince, davacı personelin Gebze 10. Noterliği’nin 18/09/2015 tarih 4129 yevmiye sayılı ihtarnamesi ile …’nun piskolojik taciz yaptığını, tabip randevularına dahi gidemediğini, yıllık fiyatlı müsaade haklarının kullandırılmadığını iş kontratını haklı nedenle fesih ettiğini bildirdiği, karara temel alınan eksper raporunda detaylı olarak belirtildiği üzere davacı, çalıştığı periyodun tamamında hak kazandığı 56 günlük yıllık müsaadenin 46 gününü kullanmış olup, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri tarafından yapılan kontrol ile de müsaadelerini kullandığının anlaşıldığı, ayrıyeten davacının yeniden belgede mevcut 8 farklı düzenlenen iş göremezlik raporu ile, rapor tarihlerinde işe gitmediği ve saatli müsaadeli formlarının tetkikinden birden fazla defa değişik sebeplerle saatli müsaade kullandığının anlaşıldığı, bu durumda davacının çok sık müsaade ve rapor kullandığı işyerinde talep edilen müsaadelerin verilmediği tezinin ispatlanamadığı, davacı emekçi, davalı işyerinde kendisine mobbing uygulandığını argüman etmiş ise de, bu durumun varlığını ve sistemli bir formda daima olarak kendisini sindirmek niyeti ile özgüvenine uygulanan piskolojik saldırgan bir davranışın varlığını ispat edemediği, her ne kadar davacı 07/09/2015 tarihinde yıllık müsaade kullanmayı talep etmiş ve işverence işlerin ağır olduğu münasebeti ile müsaade kullanmasına müsaade edilmemiş ise de yıllık müsaadelerin kullanılma devirlerini patronun takdir etme hakkının bulunduğu, bunun idare hakkından kaynaklandığı ve bu durumu mobbing olarak kabul etmenin mümkün olmadığının anlaşıldığı, davacı şahitlerinin beyanlarından da mobbing olarak kabul edilebilecek davacıya yönelik bir uygulama olduğunu söylemenin mümkün olmadığı, bu durumda, davacı emekçinin iş kontratının fesihinde ileri sürdüğü fesih sebeplerinin haklı fesih sebebi oluşturmadığı, iş kontratının davacı emekçi tarafından haklı sebeplerle fesih edildiğinin ispatlanamadığı, davacının kıdem tazminat talep hakkının bulunmadığı, bu taraftaki davalı vekilinin istinaf sebebinin yerinde olduğu, sair istinaf sebeplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle mahallî mahkeme kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Temyiz başvurusu:

Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.

Münasebet:

Uyuşmazlık; davacının mobbinge dayalı haklı nedenle fesih savının ispatlanıp ispatlanamadığı noktasında toplanmaktadır.

Davacı mekanik bakım elemanı olarak davalı işyerinde 06.09.2011 tarihinden 05.10.2015 tarihine kadar çalışmış, iş akdini iş yerinde ruhsal tacize maruz kaldığını, iş kazası geçirmesine karşın iş yükünün azaltılmadığını, mesaiye kalmaya zorlandığını, mesaiye kalmadığı vakit tutanak tutulduğunu, ruhsal tedavi için aldığı randevulara dahi gitmeye müsaade verilmediğini, birçok Alo 170 sınırına şikayette bulunduğunu, bu şikayet üzerine baskının arttığını, birçok personelin bu baskı ile işten çıkarıldığını, iş akdinin bu sebeple haklı nedenle feshettiğini sav etmiştir.

Belge içeriğinden; davacının 05.09.2015 tarihinde talep ettiği 14 günlük müsaadesi iş yoğunluğu ve eleman eksikliği nedeniyle kabul edilmemiş, bu talebin reddinin ise davacının şikayetlerinden sonra olduğu anlaşılmış, davacının 07.09.2015 tarihinde sorumlusu Ali ile olan problemlerinden bahsederek psikolojisinin bozuk olduğu Ali beyefendi ile birebir ortamda çalışmak istemediğini Genel Müdürlüğe bildirmiş, 02.09.2015 ve 30.04.2015 tarihli savunmalarında da Ali Beyefendi ile ilgili sıkıntılarını lisana getirmiş, bu bahiste Şirket ile anlaşarak ayrılmayı kabul ettiklerinden fakat Şirketin çalışmasından mutlu olduğu için çıkarmak istemediklerini sonradan bildirmelerine karşın sıkıntılarının görmezden gelindiğinden bahsedilmiş, tekrar yapılan şikayet üzerine belgede mobbinge ait Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı inceleme yaptığı, davalı şahidi Recep’in de davacının şikayeti üzerine müfettişin işyerinde bir baskı görüp görmediğinin tarafına sorulduğunu beyan ettiği görülmüştür.

Tekrar davacı şahitlerinin dengeli olarak davacının sorumlusu … davacının yaptığı işleri beğenmediğini, görmezden geldiğini beyan ederken davacı şahidi Sedat’ın sorumlunun davacıyı daima işten çıkaracağını lisana getirdiğini şahsen duyduğunu açıklamıştır.

Davacının, sorumlusu … ile ilgili yaşadığı meselelerini patronuna yazılı ve kelamlı olarak iletmesine, hatta bahis hakkında Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na şikayette bulunmasına rağmen fesih tarihinden evvel davalı patronun mevzu hakkında bir inceleme yapmadığı, fesihten sonra 07.10.2015 tarihinde çalışanların savunmasının alınıp bahsin araştırıldığı görülmüştür.

Buna rağmen Bölge Adliye Mahkemesi’nin davacının, davalı iş yerinde, patron tarafından daima ve sistematik bir biçimde aşağılandığı, kişiliğinin ve saygınlığının zedelendiği, berbat muameleye maruz kaldığı ve mobbinge uğradığının ispat edilemediği gerekçesiyle tekrar karar kurulmuş ise de; tez, olayların seyri, birbirini doğrulayan ve tamamlayan davacı ve davalı şahit anlatımları, davacının patronuna verdiği samimi ve inandırıcı beyanları havi dilekçeleri göz önüne alındığında, mobbing olgusunun ispat edildiğinin kabulü gerektiği; kaldı ki, hukuk yargılamasında ve bilhassa de mobbinge dayanan tezlerde yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı, kuşkudan uzak kanıt aramanın ceza yargılamasına ilişkin olduğu, özel hukuk ve iş hukuku yargılamasında vicdani kanaatin oluşmasına yetecek kadar bir ispatın kâfi olduğu, taraflarca ileri sürülen kanıtların sıhhat ve kuvvetinde tereddüt edilmesi halinde emekçi lehine yorum unsurunun uygulanması gerektiği, mobbing üzere öteki dava çeşitlerine nazaran ispatı nispeten daha güç olan bir bahiste kesin ve mutlak bir ispatın aranmayacağı, iş ilgisinin niteliğinden kaynaklı olarak ispat açısından dezavantajlı pozisyonda olan emekçi lehine ispat kolaylığı göstermenin hakkaniyet ve adalete daha uygun olacağı kanaat ve sonucuna varılmıştır.

Ayrıyeten, herne kadar davacı tarafça temyiz safhasında sunulan sıhhat raporlarından 15.05.2015, 02.06.2015, 30.06.2015, 28.07.2015, 08.09.2015 tarihlerinde Devlet Hastanesinin psikiyatri kısmına gittiği ve yaygın anksiyete bozukluğu teşhisinin konulduğu görülmüş ise de, iş yargılamasında taraflarca hazırlanma prensibi geçerli olduğundan, dava dilekçesinde bu sıhhat raporlarına açıkça dayanılıp tahkikat safhasında sunulmadığının anlaşılması karşısında, metot kararlarına nazaran bu kanıtların dikkate alınması mümkün olmamakla birlikte, bu yazılı kanıtlar dışındaki belge kapsamının mobbing savının ispatı için kâfi olduğu anlaşılmıştır.

Açıklanan tüm bu nedenlerle; yanılgılı değerlendirmeyle kıdem tazminatının reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ:Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, üstte yazılı sebepten ötürü BOZULMASINA, belgenin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 15.12.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi