Uzmanlara nazaran Doğu Akdeniz’in güvenliği ‘iki devletli çözüm’den geçiyor

– Uzmanlar, Kıbrıs’ta iki devletli tahlilin bölgeye kalıcı bir barış getireceğini belirterek bu sayede bilhassa Doğu Akdeniz’de var olan doğal gaz rezervlerinin sıkıntısız çıkarılacağını, Avrupa ile komşu devletlere dağıtılacağını ve Doğu Akdeniz’e kıyısı olan devletler ortasında iş birliğinin başlayacağını söyledi.

İsviçre’nin Cenevre kentinde garantör ülkelerin de iştirakiyle 27-29 Nisan tarihlerinde düzenlenen 5+1 formatındaki gayriresmi Kıbrıs bahisli konferansta KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın “iki devletli çözüm” teklifine ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan uzmanlar; Türk tezinin memleketler arası iş birliğine, güç kaynaklarının kullanımına, deniz ticaretine, Yunanistan ve Rum bölümü kaynaklı sıkıntıların çözülmesine katkı sağlayacağını belirtti.

KKTC Cumhurbaşkanlığı Milletlerarası Bağlantılar ve Diplomasi Özel Danışmanı, Müzakere Heyeti Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Işıksal, KKTC’nin bağımsız bir devlet olarak tanınmasının yeni tartışmaya açılmadığını, uzun bir sürece mal olsa da hayata geçirileceğini söz etti.

Işıksal, KKTC’nin devlet olarak tanınmasının 1968’den beri süregelen bir müzakere sürecinden geçtiğini hatırlatarak “1977’de Rauf Denktaş ve Makarios’un imzaladığı mutabakatlar sonrasında 44 yıldır süren iki toplumlu federal nizama yönelik bir müzakere süreci var. Bu süreç bazında Kıbrıs Türk tarafı, 2004’te Annan Planı’nı onayladı. Türk tarafı, her tıp esnekliği göstermesine karşın bir sonuca varılmadı.” diye konuştu.

Başından beri iki devlete yönelik pratik ve sürdürülebilir teklifler sunmalarına karşın Rum tarafının tahlile yanaşmadığını vurgulayan Prof. Dr. Işıksal, her gün yeni problemlerin yaşandığı bir Kıbrıs istenmiyorsa dünyanın, pratik ve işleyen bir tahlili kabul etmesi gerektiğini söz etti.

Işıksal, dünya kamuoyu ve BM’nin kesin tahlil için en makul olan Türk tezini dikkate alması gerektiğinin altını çizerek şöyle devam etti:

“Bölgede istikrarsızlık mı isteniyor, bölgede iki toplum ortasında her bir sorunun yaşanacağı bir gündem mi isteniyor, yoksa her iki tarafın da uzlaşacağı, karlı çıkacağı hidrokarbon kaynaklarının adil halde paylaşılacağı, en ekonomik halde Avrupa’ya taşınacağı ve Doğu Akdeniz’de huzurun istikrarını sağlanacağı bir sistem mi isteniyor? Bu sorunun cevabını dünya kamuoyunun kendisi verecek. Biz, yalnızca en uygun tahlil önerisin ortaya koyduk, kabul edip etmemek onlara kalmış bir şey.”

– “Kıbrıs’ta kalıcı barıştan Doğu Akdeniz Bölgesi direkt olarak etkilenecek”

Kıbrıs İlim Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cet Atun da 1905’te filizlenmeye başlayan Kıbrıs sıkıntısındaki gerçek nedenin, Kıbrıslı Rumların Ada’nın tümüne sahip olmak ve idaresini Kıbrıslı Türklerle paylaşmak istememeleri olduğunu vurguladı.

Kıbrıs’ta iki tarafın eşit egemenliğinin sağlanmasıyla kurulacak iki bağımsız devletli tahlilin, Kıbrıs Türk halkına karşı son 57 yıldır yapılmakta olan büyük adaletsizliği gidereceğine işaret eden Atun, Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kıbrıs Adası’ndaki meseleye kalıcı ve sürdürülebilir bir tahlil olacağını söz etti.

Prof. Dr. Atun devletlerin, bilhassa ABD ve AB’nin Türk tarafının iki bağımsız devlet parametresini kabul etmesi ve Kıbrıs probleminin iki eşit ve hâkim devlet mantığında kalıcı, sürdürülebilir formda çözeceğini vurgulayarak şunları değerlendirmeyi yaptı:

“İki devletli tahlil, bilhassa Doğu Akdeniz’de var olan doğal gaz rezervlerinin problemsiz çıkarılmasına, Avrupa ile komşu devletlere dağıtılmasına, Doğu Akdeniz’e kıyısı olan devletler ortasında iş birliğinin başlamasına, NATO’nun güney doğu kanadında yer alan Türkiye ve Yunanistan’ın geçmişte olduğu üzere birbirlerine saygılı, dostça davranması ile ekonomik, askeri iş birliği yapmalarına, Kıbrıs Adası’nın tümümün Avrupa’nın enterkonnekte elektrik sistemine bağlanabilmesine ve en değerlisi de bölgeye kalıcı bir barışın gelmesine neden olacaktır.”

Kıbrıs Adası’ndaki sorunun bitmesinden, oluşturulacak daima ve kalıcı barıştan Doğu Akdeniz Bölgesi’nin direkt etkileneceğine dikkati çeken Atun, deniz nakliyeciliği, FIR çizgileri ve uçuşların daha rahat, kaygısız ve manisiz bir hale geleceğini kaydetti.

Atun, Kıbrıs Adası’na Anadolu’dan gelen içilebilir su ve tarım suyunun, Ada’daki iki devlet ortasındaki adilane paylaşımla Ada’nın bitmeye ve kireçlenmeye başlamış su altı rezervlerini zenginleştireceğini, kireçten arındıracağını belirterek “Anadolu’dan gelen su, Ada’yı daha yaşanabilir bir hale getirecek, Ada’daki bitki örtüsü, yabani hayvan hayatını daha sürdürülebilir ve yaşanır hale getirecek, tarımda randımanı, çeşitliliği artıracaktır.” diye konuştu.

Tüm bu nedenlerle devletlerin ve BM’nin, Türk tarafının iki bağımsız devlet parametresini makul karşılaması gerektiğine işaret eden Atun, bir an önce Ada’ya her iki halkın başka ayrı bölgelerde hâkim fakat dost olarak yaşayacakları, eşit hükümran iki devletli bir tahlilin desteklenmesi gerektiğini söyledi.

– “Dünya, Kıbrıs’ta iki hükümran devletin varlığını kabul etmek zorundadır”

Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi Kıbrıs Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Ana Bilim Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Emete Gözügüzelli ise Cenevre’deki Kıbrıs’ta iki devletli tahlil görüşmelerinin değerli bir adım olduğunu belirtti.

İki devletli tahlilin Ada’da barış ve istikrarın sağlanmasında değerli bir etken olacağına dikkati çeken Gözügüzelli, “Bu tahlil; memleketler arası iş birliğinde, güç kaynaklarının kullanımında, deniz ticaretinde, Yunanistan ve Rum kısmı kaynaklı sorunların çözülmesine katkı sağlayacaktır. En değerlisi memleketler arası hukuk temelinde, Kıbrıs Türklerinin ömür hakkı olduğunu ortaya koyacaktır.” dedi.

Gözügüzelli, iki devletli tahlilin, 2004 Annan Planı referandumu sonrasında izolasyonların kaldırılacağına dair kelamlar verilmesine karşın ambargolar altında ezilen Kıbrıs Türkü’nün dünyayla entegrasyonunu sağlayacağını tabir etti.

Rum önderlerinin taleplerinden Türkiye ve Kıbrıs’taki Türk varlığının gaye alındığının anlaşıldığını vurgulayan Gözügüzelli, “Dünya, memleketler arası barış ve istikrarın korunması için Kıbrıs’ta iki hâkim devletin varlığını kabul etmek zorundadır. Zira Ada’da azınlık değil, Türk halkı yaşamaktadır. Bu da memleketler arası hukuk nezdinde başka bir devlet olarak sahip olacağımız hakların tabiridir.” sözlerini kullandı.