Türk Tarih Kurumu Lideri yeni projelerini anlattı

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleriyle 28 Nisan 1930’da “Türk Tarihi Tedkik Heyeti” ismiyle kurulan, 15 Nisan 1931’de “Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti” ismiyle teşkilatlanan kurum, 1935’de “Türk Tarihi Araştırma Kurumu” daha sonra bugünkü ismi ile Türk Tarih Kurumu (TTK) olarak vazife yapmaya başladı.

15 Nisan’da 90’ıncı yaşını kutlayacak TTK’nın Lideri Prof. Dr. Birol Çetin, AA muhabirine, yeni projeler hakkında bilgi verdi.

Çetin, Türk Tarih Kurumunun, Türk tarihinin gerçek, düzgün anlatılması, kitlelere öğretilmesi ve ortak tarih şuurunun daha kuvvetli hale gelmesi emeliyle kurulduğunu, görevlerinin büyük sorumluluk gerektirdiğini belirtti.

Tarihi olayların bazen çok sert tartışmalara ve düşmanlıklara sebep olabildiğini, çabucak taraflarının oluşabildiğini gördüklerini lakin tarihin birleştirici rolünü önemsediklerini ve “ortak tarih” çerçevesinde milleti bir ortada tutmanın temel görevleri olduğunu vurgulayan Çetin, şöyle devam etti:

“Milleti millet yapan ortak tarih şuurudur. Hasebiyle bu şiarla tarihimizin hakikat anlaşılması, bilimsel yollarla incelenmesi, araştırılması gerçek prosedürlerin kullanılması noktasında vazifemizi yapıyoruz. Aslında bildiğiniz üzere bütçe noktasında da Atatürk’ün mirasını kullandığımız için sorumluluğumuz büyük, bu miras da büyük bir öngörüdür bizim bağımsız çalışabilmemiz açısından. Münasebetiyle Türk Tarih Kurumunun bu imkanları da kullanarak, bugüne kadar Türk tarihinin aydınlatılması ile ilgili birçok yayını oldu. Örneğin, 300 sayıyı geçen Belleten mecmuamız, memleketler arası indekslerde taranan alanının itibarlı dergilerindendir.”

Türk Tarih Kurumu bu sene 128 civarında arkeolojik hafriyatta yer alacak

Prof. Dr. Birol Çetin, kurumun aşikâr unsurları olduğunu, geleneklerinin oluştuğunu ve kendisinin de bu geleneği devam ettireceğinin altını çizerek, bugüne kadar yaptıkları çalışmalarda daha çok tarihin bilinmeyen taraflarını yeni makalelerle aydınlığa çıkarmaya çalıştıklarını söyledi.

Son bir iki yıldır kurumun arkeoloji alanına tekrar yük vermeye başladığını, Kültür ve Turizm Bakanlığının da kendilerinden bu mevzuda talepleri olduğunu söz eden Çetin, TTK’nin Kuruluş Kanunu’nda kurumun arkeolojik kazılara öncülük etmesinin yer aldığını, Cumhuriyet periyodunun birinci kazılarından Alacahöyük hafriyatının da Türk Tarih Kurumu tarafından yapıldığını hatırlattı.

“2020 yılında biz aşağı üst 55 hafriyata dayanak verdik. Bu sene arkeolojik hafriyat sayımız 128 civarında olacak. Şu anda onlarla ilgili hazırlık çalışmaları yapıyoruz. Olağan bu kazılarla bir arada bugüne kadar bilinmeyen birtakım bilgilere ulaşma imkanımız da oluyor. Fakat bizim bir öteki vazifemiz bu bilgileri kitlelere aktarmaktır.” diyen Çetin, son yıllarda gençlerin tarihe meraklarının arttığını, bunda bilgisayarlardaki strateji oyunlarından tarih dizilerine, belgesellerden yayınlara kadar pek çok faktörün olduğunu kaydetti.

TTK, tarih öğretmenleri ile projeler yapacak

Tarih öğretmenlerinin, kurumun kuruluşunda çok faal rol oynadıklarını, lakin son yıllarda onlarla temaslarının biraz zayıfladığına dikkati çeken Birol Çetin, şunları kaydetti:

“Tarih öğretmenlerimizin de dahil olacağı projelerimiz var, hocalarımıza ulaşacağız. Tarih kıymetli bir alan, toplumun hafızası. Bir şey olduğu vakit direkt tarihe bakıyorsunuz. Teknoloji de çalışsanız, nereden başladığınızda dönüp bakmanız lazım, yoksa irtibatı kopartıyorsunuz. Tarih herkesin üzerinde anlaştığı bir alan, gerekli mutlaka. Lakin bunu gündelik hayatımızda da pratik bilgiye çevirecek halde kullanmamız lazım. Somut bir yararı olması lazım tarih çalışmalarının. Tarih bilmeden diplomasi yapamazsınız. İdare, siyaset alanında tarih bilmeniz lazım. Tarihi tecrübeyi kullanmanız lazım kusur yapmamak için. Bu şuurla de Tarih Kurumu kurulmuş. Misyonumuzu en âlâ formda yapmaya çalışıyoruz.”

Ulusal Eğitim Bakanlığı bünyesinde vazife yapan 18 binden fazla tarih öğretmeninin mesleklerinin temsil edildiği kurum olan Türk Tarih Kurumunun tarih öğretmenlerine dair yürüteceği projenin ayrıntılarını ileriki günlerde açıklayacaklarını vurgulayan Çetin, onlara bir halde ulaşacaklarını, kitap çalışmaları, sempozyumlar, forum sayfaları üzere farklı alanlarda onlarla çalışmak istediklerini ve tarih öğretmenlerini dinleyeceklerini bildirdi.

Kurumun toplumsal medyası, tarih öğretiminde aktif olacak

Prof. Dr. Çetin, son yıllarda TTK’nin toplumsal medyasını da faal bir halde kullandıklarını, gayelerinin tarihi bilgiyi daha fazla şahsa ulaştırmak olduğunu, dijital platformların da buna taban hazırladığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:

“Tarihte Bugün için 2 dakikalık görüntüler hazırlıyor takımımız. Bizim kütüphane kaynaklarından hazırlanıyor, açık kaynakları çok fazla kullanmayı tercih etmiyoruz. Türkiye’de genelde içerik üretmede kahrımız var. Kıymetli bir günde ya da ulusal bir sorunda daima tıpkı içeriklerle karşılaşıyoruz. Daima toplumsal medyada tıpkı içerikler dönüyor. Aslında daha fazla şey üretebiliriz, burada bir eksiklik gördük. Kendimiz de öğreniyoruz bu süreçte. Kurum tarihlerine çalışıyoruz. Ülke tarihlerine ait belgeler yaptık ve devam ettireceğiz. Kent tarihi ile ilgili kendi arşivimizdeki kent fotoğraflarının birçoklarını birinci kere toplumsal medyada paylaşıyoruz. Onun dışında tarihi şahsiyetlerin tanıtımı noktasında çalışıyoruz ve mevt yıl dönümlerini anıyoruz. Ulusal Gayret kahramanlarımızın unutulmamasını istiyoruz, onların her fırsatta hayat kıssalarını toplumsal medyadan paylaşıyoruz. Ulusal şuurumuzun, bağımsızlık fikrimizin canlı tutulması için de bizim uğraş göstermemiz gerekiyor. Bu bağlamda bu türlü içeriklerimizi artırmayı planlıyoruz.”

Harita arşivinin bir kısmı açılacak

Yeni tip koronavirüs olay sayılarında düzelme olduğunda yaza gerçek bilimsel sempozyumları organize edeceklerini belirten Çetin, TTK’nin UNESCO’nun 2021 için ilan ettiği Yunus Emre, Hacı Bektaşi Veli ve Ahi Evran Yılı’na ait projeleri olduğunu, bilhassa Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde konserler, etkinlikler planladıklarını, Yunus Emre Yılı için de web sayfası hazırladıklarını söyledi.

Son periyotta kurum arşivinin birçoklarının dijitalleştiğini, yeni bağışlarla zenginleştiğini tabir eden Çetin, “Fotoğraf ve haritalarımızla ilgili bir projelerimiz var. Haritalarımızın bir kısmını kullanıcılarımıza açmayı düşünüyoruz. Takdir edersiniz ki, tarihî bilgi aslında biraz da stratejiktir. Onları devletimizin ilgili kuruluşlarıyla paylaşabiliriz.” dedi.

“Polemiklere kurumumuzu sokmak istemiyoruz ve yararlı bulmuyoruz”

Türk Tarih Kurumunun çoğunlukla tarih tartışmalarının merkezinde yer almadığını, gelecek devirde de birebir durumun geçerli olup olmayacağı sorusu üzerine, Çetin, TTK’nin tartışmaların içinde yer almasının yanlışsız olmayacağını vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Neticede tarihin tanınan bir tarafı var. Biz, pür bilimsel bir alanda faaliyet gösterdiğimiz için tartışmaların içerisine aslında girmememiz lazım. Tarih bizi toplamalı, bir ortaya getirmeli ve ortak bedeller oluşturmalı. Yani millet olabilmek için ortak tarih şuuru gerekir. Biz bu hassasiyeti de gösteriyoruz. Türk Tarih Kurumu, herkesin Tarih Kurumudur, farklı görüşleri olabilir, siyasi görüşler olabilir fakat tarihi mevzularda konuşmak için kaynak göstermeniz gerekir, fikirleriniz olabilir, yorumlarınız olabilir lakin tarih konuşacaksak her konuştuğunuz cümlenin, bir dipnotu, referansı olması lazım. Hasebiyle biz bu hassasiyeti de gösterdiğimiz için polemiklere kurumumuzu sokmak istemiyoruz ve yararlı bulmuyoruz. Bütünlüğü bozmak için Türkiye’de bu alanlarda fitne çıkartmaya çalışanlar, örnekleri oldu bunun, bizim sahip olduğumuz ulusal kıymetlerimizi yıpratmaya yönelik, kuşkuya düşürücü birçok da faaliyet gösteriliyor. Biz, bunların da farkındayız zati bazen polemiklere girmemek gerekiyor. Gerektiği yerde giriyoruz zati merak etmeyin, ulusal hususlarda hassasiyetimiz en yüksek düzeydedir.”

“Yaşayan Tarih” ve “Tarih Gönüllüleri” projeleri geliyor

Duayen tarihçilerle, arkeologlar, emekli büyükçülerle söyleşi ve röportajlar yapmayı planladıklarını bildiren Çetin, kıymetli isimlerin kimilerinin hayata veda ettiğini, pahalara yaşarken sahip çıkmak istediklerini söyledi.

Lider Çetin, bu mevzuya ait projeleri şu sözlerle anlattı:

“Yaşayan Tarih’ ismiyle tarihçi hocalarımız, emekli büyükelçilerimiz, paşalarımız, gazilerimiz ve kimi olaylara şahitlik etmiş büyüklerimizle bir programa başlıyoruz. Onlarla uzman oldukları alanlarda röportajlar, söyleşiler yapacağız. Bunu Türk Tarih Kurumu TV’de ve kimilerini televizyonlarda yayınlamayı planlıyoruz. Bir de bunun yanında öbür bir projemiz olan Tarih Gönüllüleri’ni de yapacağız. Bu projede, meslekten tarihçi olmayan örneğin bir fabrikada emekçi, 5. kitabını çıkartmış, tarihe çok meraklı, ne bulursa topluyor. Onlarla kurumsal olarak irtibatımız var yani kitaplarını bastıklarında bu beşerler bize getiriyorlar, kütüphanemize armağan ediyorlar. Kent tarihçileri var o insanlara ulaşmaya çalışacağız ve hoş bir dijital arşiv yapacağız, söyleşi yaptıktan sonra tahminen bunları kimi araştırmacılar toplar, yayınlayabilir de. Lakin bunları kayıt etmemiz gerekiyor, bir hafıza zira. Biz bunu da arşivlemek durumundayız. Bunları, Türk Tarih Kurumu TV ismiyle kanalımızdan yayınlayacağız. Natürel ulusal kanallarımızda da hoş çalışmalarımızın yayınlanmasını isteyeceğiz, daha çok kişinin izlemesi noktasında.”

“Mesuliyetimiz sahiden ağır”

Prof. Dr. Birol Çetin, TTK’nin 90’ıncı yılını kutlamaktan duydukları gururu lisana getirerek, “Mesuliyetimiz hakikaten ağır. Atatürk’ün gösterdiği istikamette, ‘gerçekten bu misyonu yerine getirebilir miyiz’ şuuruyla olaya bakıyoruz. Alışılmış yeni gelişmelerle birlikte Kurumumuzun farklı mecralarda da temsil edilmesi gerekiyor, oralarda da içerik üretmemiz lazım. Ben prensip olarak bugüne kadar, misyona geldiğimden beri televizyon programlarına çıkmadım. Biz içeriklerle, ürettiklerimizle görünelim istiyorum. Fakat bu 90’ıncı yılımız olduğu için siz de Anadolu Ajansı olduğunuz için sizi de kıramadım.” sözlerini kullandı.