Sayısı azalan yerli havyan ırklarının hücreleri gen bankalarında dondurulup saklanıyor

Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sezen Arat, hayvan gen bankalarının bilhassa kültür ırklarının baskısı altında sayıları azalan yerli ırkları korumak hedefiyle kurulduğunu söyledi.

Prof. Dr. Arat, Trakya Üniversitesi Genetik ve Biyoteknoloji Topluluğunca çevrim içi düzenlenen “Hayvan Üretiminde Klonlama Teknolojisi ve Biyo-Bankalar” başlıklı panelde, hayvan gen kaynaklarının korunması ve geleceğe taşınması emeliyle kıymetli çalışmalar yapıldığını söz etti.

Jenerasyonu tükenmiş hayvanların geri getirilmesiyle ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalarda başarılı olunamadığını anlatan Arat, “Çünkü bunların hücreleri daha öncesinde kültüre edilip, dondurulup saklanmamıştı. Şu anki teknoloji ile yalnızca DNA’dan bir canlı klonlanamıyor. Hücresi olması gerekiyor” dedi.

Kuşağı tehlikede olan hayvanların gen kaynaklarının korunmasının Dünya Besin ve Tarım Tertibi tarafından teşvik edildiğine dikkati çeken Arat, daha evvel yalnızca embriyo ve sperma saklanan gen bankalarında günümüzde hücrelerin de saklanmaya başlandığını lisana getirdi.

Arat, bir canlıyı klonlayabilmek için onun daha evvelce elde edilmiş hücre kültürüne muhtaçlık duyulduğunu belirterek, “Ülkemizde de hayvan gen kaynaklarının saklandığı ve içerisinde dokuların, genlerin, hücrelerin, embriyo ve spermanın bulunduğu bir gen bankası 2012’de tamamlandı. 5 yerli hayvan çeşidine ilişkin içerisinde bin 350 bireyin saklandığı bir banka” diye konuştu.

Burada ağır olarak Trakya’da varlığını sürdüren boz ırk cinsinin genlerinin saklandığını ve başarılı çalışmalarla bunun klonlandığını tabir eden Arat, şunları kaydetti: “Bu bankada dondurduğumuz hücreleri kullandık. Bu ırk gelecekte büsbütün kaybolursa diye sakladık. İki sene evvel dondurduğumuz hücreleri çözdük. Zira tahminen 100 sene sonra boz ırk olmayacak diye düşündük. ‘Gerçek bir senaryoyu takip edelim’ dedik. Bu formda klon bir hayvan doğdu. Bu teknikle Türkiye’de dünyaya gelen birinci klon buzağına ‘Efe’ ismi verilmişti. Dişinin de dört klonu var.”

Arat, klonlamayı TÜBİTAK takviyesiyle yürüttükleri projeyle yaptıklarını anlatarak, “2010’da doğmuşlardı. Gen bankası ile ilgili saklanan malzemelerin gelecekte hakikaten kaybolmuş çeşitlerin geriye getirilebildiği kanıtlanmış oldu. Natürel daha sonra kıymetli olan şey bu klonların hayatlarını sağlıklı halde sürdürebilmeleri. Şu anda da Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesinin çiftliğinde hayatlarını sürdürüyorlar. Klonlar pek sağlıklı. Hatta dişi klonlar hala doğum yapmaya devam ediyor” sözlerini kullandı.