Türkiye’de koronavirüs hadise sayıları her geçen gün artıyor. Günlük olay sayıları 50 bini geçiyor. Uzmanlarsa son vakitlerde hadise ve vefat sayılarındaki artışın nedeninin HES kodu sahtekarlığı olduÄŸunu söylüyor. Bilhassa AVM ve restoranlarda görevlilerin HES kodlarını dikkatsiz denetim etmesi bu HES kodu sahtekarlığınının artışına neden oluyor. Koronavirüs testi müspet çıkan ve karantinada olması gereken ÅŸahıslar bu kodları ya negatif bir tanıdıklarından ya da toplumsal medyada HES kodunu paylaÅŸan birilerinden ekran imgesi alarak gerçekleÅŸtiriyor. Edindikleri bu ekran imgesi ile korona testi olumlu olmasına karşın istediÄŸi yere rahatça girip çıkabiliyor.

“AVM GÄ°RÄ°ÅžLERÄ°NDE ÇOK SIRA OLDUÄžU İÇİN VAZÄ°FELÄ°LER KODLARA SÃœRATLÄ°CE BAKIYOR”

Olumlu ya da temaslı ÅŸahısların baÅŸta AVM ve restoran olmak üzere birçok yere girdiÄŸini söyleyen Marmara Ãœniversitesi BaÄŸlantı Fakültesi Öğretim Ãœyesi ve Dijital BaÄŸlantı AraÅŸtırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, “Koronavirüs pandemisinin tesiriyle birlikte artık toplumsal ara ve toplumsal izolasyon kuralları giderek artmaya baÅŸladı. Bu süreçte Hayat Meskene Sığar uygulaması içerisinde bulunan kodu kullanarak ÅŸahısların risk durumu belirlenmiÅŸ oluyor. Lakin bu devirde toplum sıhhatini riske atan bireylerinde olduÄŸunu söyleyebilmek mümkün. Son vakitlerde kimi olumlu ya da temaslı bireyler negatif bir kiÅŸinin HES kodu ya da HES kodunun ekran imgesi ile istediÄŸi yere girebiliyor. Mesela AVM giriÅŸlerinde çoklukla çok sıra olduÄŸu için güvenlik vazifelileri bu HES kodlarına süratlice bakıp o ÅŸahısları içeri alıyor. Bu noktada bu beÅŸerler kendilerini riske attıkları üzere etraflarını de riske atıyor” dedi.

HADÄ°SE VE VEFAT SAYILARINDAKÄ° ARTIÅžIN NEDENLERÄ°NDEN BÄ°RÄ° HES KODU SAHTEKARLIÄžI

Müspet ya da temaslı olan bir kiÅŸinin oburunun HES koduyla gezmesinin insanları vefata sürüklemek olduÄŸunu belirten Doç. Dr. Kırık, “Birisi bir restoran ya da AVM’ye diÄŸerinin HES koduyla girdiÄŸi vakit bulunduÄŸu ortamdaki herkesi müspet yapma ihtimali artıyor. Son vakitlerde hadise ve vefat sayılarındaki artışın sebeplerinden birinin de HES kodu dolandırıcılığı olduÄŸunu söyleyebilirim” diye konuÅŸtu.

“HES KODU Ä°LE BÄ°RLÄ°KTE KÄ°MLÄ°K DENETÄ°MÄ° OLMALI”

Doç. Dr. Kırık, kelamlarına ÅŸu formda devam etti: “AVM ve restoran çalışanları HES koduna baktıktan ve risksiz yazısını gördükten sonra vatandaÅŸları içeri almalı. Birebir vakitte burada vazifelinin yapması gereken ÅŸey HES kodu ile birlikte kiÅŸinin ismini ve soyadını denetim etmesi. VatandaÅŸlar ise bu kimlik denetimin esnasında T.C. kimlik numaralarını elleriyle kapatarak gösterebilir” halinde konuÅŸtu.

HES KODU PAYLAŞIMI TOPLUMSAL MEDYAYA DÜŞTÜ

Ä°nsanların beÄŸeni uÄŸruna toplumsal medyada HES kodlarını paylaÅŸtığını söyleyen Doç. Dr. Kırık, “HES kodlarını gömlek ve tişörtlerinin üzerine bastıran bile var. Toplumsal medyada HES kodunu paylaÅŸmış bir kiÅŸinin HES kodunu alarak çok rahat bir formda AVM ve restoranlara girilebilir. HES kodları bizim ÅŸahsî datalarımız kapsamında yer alıyor. Zira HES kodunuz size aittir ve biriciktir. Münasebetiyle bu kodların internet ortamında fütursuzca rastgele bir formda paylaşılması katiyen yanlıştır” dedi.

“BAÅžKASININ HES KODUYLA AVM’YE GÄ°RMEK Ä°STEYENLER OLUYOR”

Ä°stanbul’da bulunan bir AVM’de Güvenlik Vazifelisi Amiri Serdar Galatasaraylı, “HES kodu sorgulama mecburu hale geldi. Biz de elimizdeki telefonlarla Hayat Konuta Sığar uygulaması üzerinde HES kodu sorgulaması yapıyoruz. Bazen riskli bireylerde AVM’ye girmek isteyebiliyor. Bizler de çabucak duruma müdahale ediyoruz. Oburunun HES koduyla girmek isteyenler de vakit zaman oluyor. O sırada kodu okuttuÄŸumuzda çıkan harflerle kiÅŸinin söylediÄŸi ismi kıyaslıyoruz. KiÅŸinin söylediÄŸi isim ile ekrandaki harfler tutuyorsa AVM’ye alıyoruz. Fakat uyuÅŸmadığı vakit içeriye almıyoruz” dedi.

VatandaÅŸları AVM’ye alırken üç basamaktan biri ile denetim ettiklerini belirten Galatasaraylı, “Birinci evre HES kodu sorgulama. Ä°kinci kademe barkod kodu ile sorgulama. Üçüncü etap ise uygulama üzerinde risksiz yazısını görüp içeri alma biçiminde oluyor. HES koduyla giren bireylere güvenlik vazifelisi arkadaÅŸlarımız mümkün olduÄŸunca isimlerini ve soyadlarını soruyor. Fakat diÄŸerinin HES koduyla AVM’ye girmek isteyen kiÅŸi kendisinde bulunan HES kodu sahibinin ismini söyleyebilir. O esnada diÄŸer bir uygulama gerçekleÅŸtiremiyoruz. Bizim vatandaÅŸlara kimlik sorma üzere bir yetkimiz yok. Bu türlü bir yetkimiz olmadığı içinde bireyler oburunun HES koduyla AVM’ye girmiÅŸ oluyor.”

“VATANDAÅžLAR HES KODLARININ YA EKRAN Ä°MAJINI ALIYOR YA DA BÄ°R KAÄžIDA YAZIYOR”

Geçersiz HES koduyla AVM’lere girmeyi minimize etmeye çalıştıklarını vurgulayan Güvenlik vazifelisi Galatasaraylı, “Hayat Meskene Sığar uygulamasını herkes kullanırsa biz de burada insanları bekletmemiÅŸ oluruz. AVM önlerinde de sıra olmamış olur. Genelde vatandaÅŸlar ekran imajı ya da bir kağıda HES kodlarını yazarak geliyor. Herkes uygulamayı kullanırsa düzmece HES kodu kullananları bir nebze önlemiÅŸ oluruz” tabirlerini kullandı.