Kadıralak Yaylası’nın müdafaa statü değişikliği kararı iptal

Tonya ilçesinde, her yıl nisan ayında açan ve Milletlerarası Bern Mukavelesi gereği korunan, ince ve uzun yapraklı ‘mavi yıldız’ çiçeğinin yetiştiği, Karadeniz’in beğenilen yerleri ortasındaki Kadıralak Yaylası’nın ‘3’üncü derece doğal sit alanı’ olan statüsünün ‘sürdürülebilir müdafaa ve denetimli kullanım’ alanı olarak değiştirilmesi, yargıya taşındı. Yeni statünün, yaylanın doğal yapısını bozacağını öne süren bölge halkı, Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurası’nın 26 Mayıs 2017 tarihli ve 785 sayılı kararının iptali istemiyle Trabzon Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı.

‘RED’ KARARI BOZULDU

Davayı 27 Mart 2018’de reddeden lokal mahkemenin kararı, Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 2’nci Yönetim Dava Dairesi’nce bozuldu. İstinaf Mahkemesi etraf, ziraat ve orman mühendisleri ile peyzaj mimarı, zoolog, biyolog ve botanik uzmanlarından oluşan heyetle uzman keşfi yapılarak, yaylanın ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım’ alanı özelliği taşıyıp, taşımadığının tespit edilmesi istedi.

UZMAN KEŞFİ YAPILDI

Trabzon Yönetim Mahkemesi, uzmanların iştiraki ile yaylada keşif yaptı. Yaylanın muhafaza statüsünün değiştirilmesi kararının Memleketler arası Bern Mukavelesi’ni ihlal ettiği ve Türkiye’nin tazminat ödemekle karşı karşıya kalacağını savunan hukukçular ile yöre halkı da karardan vazgeçilmesini istedi. Yaylanın statü değişikliğinin önünü açan Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti raporunun da bilimsel gerçeklerden uzak olduğunu savunan bölge halkı, değişiklik halinde yaylanın korunamayacağını, doğayı bozacak teşebbüslerin önünün açılacağını belirtti. Davalı yönetim ise statünün değiştirilmesinin çevreyi muhafazada rastgele bir pürüz oluşturmayacağını savundu.

KARAR İPTAL EDİLDİ

Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi, Trabzon Tabiat Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’nun 26/05/2017 tarih ve 785 sayılı Kadıralak Yaylası’nın ‘3’üncü derece doğal sit alanı’ olan statüsünün ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım’ alanı olarak değiştirilmesi tarafındaki kararını iptal etti.

‘144 KRİTİK FLORA TİPİ VAR’

Mahkemenin gerekçeli kararında doğal sit alanındaki endemik tiplere vurgu yapılarak şu tabirlere yer verildi:

“Doğal sit alanı içinde 144 kritik flora çeşidi belirlendiği, 2’sinin ise kritik düzeyde endemik cins olduğu, 11 tıbbın ise tehlikede (EN) kategorisinde değerlendirildiği, 24 adedinin hassas (VU) tehlike kategorisinde olduğu, alanda bulunması beklenen 37 çeşidin global ölçekte değerli derecede tehlike kategorisi kapsamında yer almaktadır. Öteki tiplerin de global ve ulusal ölçekte farklı tehlike kategorilerinde yer aldığı, alanda bulunan mavi yıldız çiçeğinin de tehlike kategorisinde bulunan ve muhafaza altına alınan endemik cinslerden birisi olduğu, 8 iki hayatlı ve 8 sürüngen çeşidinin alanın uygun habitatlarında bulunabileceğinin belirlenmiştir. İki ömürlüler ortasındaki 3 tıbbın, sürüngenlerden ise 2 cinsin ‘kritik tür’ olarak değerlendirildiği, alanda bulunan 33 göğüslü cinsinden 3 adedinin kritik cinslerdir. Kadıralak Yaylası’nın merkezi kısmında insan faaliyetlerinin ve yapılaşmanın çok olduğu, fakat merkezin dışına yanlışsız ormanlık alanlarda bu faaliyetlerin kesildiği, bu ormanlık alanların doğal karakterlerini koruduğu ve yaban hayvanlarının barınma, beslenme ve üreme üzere hayati muhtaçlıklarını temin edebileceği uygun yaşama kurallarına sahip olduğu görülmektedir.”

‘KRİTİK ÇEŞİTLER İÇİN ÜREME VE HAYAT ALANI’

Yerleşim alanlarının dışında müdahalenin az olduğu doğal alan olduğuna vurgu yapılan yaylanın merkezi kısmı dışında kalan yerlerin kritik cinsler için üreme ve hayat alanı olduğuna vurgu yapılan kararda, “Oluşturduğu bölgesel, ulusal yahut dünya ölçeğinde fevkalâde ekosistemleri, tipleri bulundurduğu, jeolojik, jeomorfolojik özelliklerinin korunduğu, genel olarak insan tesiri olmadan meydana geldiği, insan faaliyetleri sonucu bozulma yahut tahrip olma riskinin yüksek olduğu, doğal süreçler yahut vakitle hudutlu müdahalelerle dönüşebilme kabiliyetine sahip olduğu, korunacak amaç çeşit yahut çeşitlerin üreme alanlarını ihtiva ettiği, münasebetiyle kesin korunacak hassas alanlara ait ayırt edici kriterlerden birkaçını içerdiği göz önüne alındığında, Kadıralak Yaylası’nın yerleşim alanlarını içine alan ve ormanlık alanın dışında kalan bölgelerin ‘sürdürülebilir ve denetimli kullanım alanı’ olarak, ormanı kapsayan alanların ise ‘nitelikli müdafaa alanı’ olarak belirlenmesine ait süreçte hukuka uygunluk bulunmamaktadır” görüşlerine yer verildi.

KADIRALAK YAYLASI

Tonya ilçesine 9 kilometre uzaklıktaki Kadıralak Yaylası, her yıl nisan ayında açan ‘mavi yıldız’ çiçekleri ile mora bürünüyor. Yok olma tehlikesi bulunan, ince ve uzun yapraklı çiçek, Milletlerarası Bern Kontratı gereği Türkiye’nin korumakla yükümlü olduğu endemik bitkiler ortasında bulunuyor. Nisan ayında tabiat fotoğrafçılarının akınına uğrayan Kadıralak Yaylası, ‘tabiat parkı’ ilan edilmişti.