Çalışanlar yarım vakitli çalışabiliyor, memurlar bekliyor

Pandemi süreciyle birlikte yaşanan dijital dönüşüm ve yeni olağan olarak isimlendirebileceğimiz konular iş ömründe büyük değişimler yarattı. COVİD-19 virüsüne karşı alınan önlemler çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Genelgesi marifetiyle kamu kurumlarında esnek çalışma (dönüşümlü, uzaktan) prosedürlerine geçildi.

Gelinen noktada geçtiğimiz yıl birinci kere hayata geçen uzaktan ve dönüşümlü çalışma sistemleri pandemi kapsamında alınan önlemlerde kademeli güzelleşme sürecine geçildiğinden kaldırılmak suretiyle, kamuda olağan mesaiye geçildi.

Başka taraftan, 10 Şubat 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6663 sayılı Kanunla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen 43 üncü husus çerçevesinde, devlet memurlarına “Doğum sonrası yarım vakitli çalışma” imkanı getirilmiş, bu düzenlemenin kullanımına ait yol ve asıllar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, takım unvanı, kurum yahut teşkilat bazında birlikte yahut başka farklı belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.

Öte yandan, 6663 sayılı Kanunun 21 inci hususuyla 4857 sayılı İş Kanununun 13 üncü hususuna, “Bu kanunun 74 üncü hususunda öngörülen müsaadelerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu unsura nazaran ebeveynlerden biri kısmi müddetli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep patron tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi vadeli çalışmaya başlayan personel, tıpkı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam vakitli çalışmaya dönebilir. Kısmi vadeli çalışmaya geçen çalışanın tam vakitli çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan emekçinin iş mukavelesi resen sona erer. Bu haktan faydalanmak yahut tam vakitli çalışmaya geri dönmek isteyen personel patrona bunu en az bir ay evvel yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi müddetli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte yahut münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

Beşinci fıkra kapsamında hangi dal yahut işlerde kısmi çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ait adap ve temeller Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” düzenlemesi getirilmiştir.

Bu çerçevede, 8 Kasım 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Analık Müsaadesi yahut Fiyatsız Müsaade Sonrası Yapılacak Kısmi Müddetli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik“le kısa bir mühlet sonra çalışanlar için yarı vakitli çalışma hakkı uygulamaya geçmiştir.

Ne hikmetse, bayan emekçiler için hızlı bir formda doğum sonrası yarım vakitli çalışmayı hayata geçiren Bakanlık beşinci yılına girdiğimiz bu süreçte memurlar için tıpkı düzenlemeyi hala uygulamaya koyamamıştır. Pandemiyle birlikte esnek çalışma sistemlerine geçişten sonra bayan çalışanların bu yasal düzenlemeden yararlanmaya gereksinimi yok üzere gözükse de, belli bir kesim bu düzenlemeden istifade etmek için dört gözle beklemektedir.

İşin değişik yanı, tıpkı Bakanlık çalışanlar için Uzaktan Çalışma Yönetmeliğini hayata geçirmiştir. Buna nazaran, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına nazaran hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile ulusal güvenlik açısından stratejik değeri haiz ünite, proje, tesis yahut hizmetler haricinde çalışanın ve patronun muahedesi halinde uzaktan çalışma kontratına dönüştürebilecektir.

Gelinen noktada, tıpkı kamu kurumunda tıpkı işin yapan bireylerin statülerinden kaynaklı farklı mevzuatlara tabi olması sebebiyle, esnek çalışma modellerinden yararlanma noktasında adaletsizlik bir durum oluşmuştur. Memur anne yarı vakitli çalışmadan yararlanamazken personel bu düzenlemeden istifade edebilmekte, memurlar uzaktan çalışma sistemine geçemezken, personeller yeni düzenlemeyle bundan da faydalanabilecektir.

Sonuç olarak,esnek çalışma modellerinin hayata geçirilmesinin bir modülü olan yarı vakitli çalışma ve uzaktan çalışma prosedürlerinin bir an önce memurlar için uygulamaya konulması bilhassa bayan istihdamının arttırılmasına müspet tesirler yaratacaktır. Bununla birlikte, 25 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanun ile 657 sayılı Kanunun 100 üncü hususuna eklenen “Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine nazaran, bu husus uyarınca tespit edilen çalışma saat ve mühletleri ile misyon yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu konuya ait yöntem ve temeller, Cumhurbaşkanınca belirlenir.” kararı getirilmesine karşın hala uygulamaya geçilmesi konusunda bir adım atılamamıştır. 2013’te, esnek çalışmanın pilot uygulaması olacak başlıklı haberimizde pilot olarak bu uygulamanın başlayacağı Resmi Gazete’de kayıtlara geçmesine karşın kamu hizmetinde en değerli katkıya sahip memurlar açısından uzaktan çalışma yolunun uygulanmasına yönelik düzenleme yapılmaması büyük bir eksiklik olarak gündemi meşgul etmeye devam etmektedir.