Besin bankacılığını yaygınlaştırılarak besin israfının önüne geçilecek

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, besin bankacılığının, israfın önüne geçmede en tesirli silahlardan biri olacağını belirterek, “Bize düşen besin bankacılığı sistemindeki eksiklikleri tespit edip, sistemi daha âlâ işler hale getirmek. Belediyelere düşen ise bu sistemi yaygınlaştırmak.” dedi.

Pakdemirli, çevrim içi olarak gerçekleştirilen “Belediyelerde Besin Bankacılığı Çalıştayı”na katıldı.

Bir yıl evvel tanıtımı yapılan Gıdanı Koru Sofrana Sahip Çık Kampanyası’nda yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşın 21 milyonu aşkın beşere ulaşıldığını kaydeden Pakdemirli, bu yıl da ülkede besin kaybı ve israfını önlemeye yönelik çalışmalarla dünyaya rol model olmaya devam edeceklerini söyledi.

Pakdemirli, dünyada herkese yetecek kadar besin üretilmesine karşın her 9 beşerden birinin, yani 690 milyon kişinin yatağa aç girdiğine dikkati çekerek, “1 yıldır süregelen Kovid-19 salgınının, bu sayıya 132 milyon kişi daha eklediği iddia ediliyor. Öte yandan, neredeyse 1 milyara yakın kişi obezite sorunu, 2 milyar insan da çok beslenmeden ötürü sıhhat problemleri yaşıyor. Bir yanda besinler çöpe atılırken, başka yanda insanların açlık nedeniyle hayatını kaybetme riski var. İşte besin bankacılığı bu meselelerin azaltılmasına direkt katkı sağlayacak değerli bir sistem, değerli bir sistemdir.” diye konuştu.

Türkiye’de günlük 4,9 milyon ekmeğin israf edildiğine, üretilen zerzevat ve meyvelerin yüzde 50’sinin kaybolduğunu vurgulayan Pakdemirli, şu değerlendirmede bulundu:

“Hizmet dalında işletme başı yılda 4,2 ton besin ve 2 bin litre içecek israfı var. Her yıl çöpe giden 19 milyon ton besin bulunuyor. Bu da yaklaşık 625 bin çöp kamyonunun taşıdığı çöp ölçüsüne denk. Çarpıcı bir sayı vermek isterim, ülkemizde besin kesiminin cirosunun yıllık 500 milyar lira olduğu iddia edilmekte. Yüzde 2 civarında gıdayı çöpe göndermekten vazgeçersek, bunun manası 10 milyar lira tasarruf demek. Bu oranı yüzde 5 yapmayı başarırsak 25 milyar lira demek. O nedenle ikramı değil, israfı önleyecek alışkanlıklarımızı öne çıkartmamız gerekiyor.”

Pakdemirli, uygun şartlarda saklanmaması, plansız ve gereğinden fazla alışveriş, tabakta bırakılan yemek üzere nedenlerin besinlerin israf olmasına sebep olduğunu belirterek, Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünün (FAO) son araştırmasına nazaran de tarladan perakendeye gelinceye kadar oluşan besin kaybının yüzde 14 olduğunu lisana getirdi. Bakan Pakdemirli, israf edilen besinlerle birlikte toprak, su, güç ve üretiminde kullanılan kaynakların da israf edildiğini lisana getirdi.

Gıdanı Koru Kampanyası kapsamında Türkiye’de birinci kez besin kayıpları ve israfının önlenmesi, azaltılması ve idaresine ait ulusal strateji evrakını oluşturduklarını hatırlatan Pakdemirli, bu strateji kapsamında hayata geçirilen hareket planında yüzde 50 üzere kıymetli bir ilerleme kaydettikleri bilgisini verdi. Pakdemirli, kampanya kapsamında belediyelerin de dayanağını aldıklarını tabir ederek, “Buradan, bütün belediyelerimizi, ‘sofranasahipcik.com’a girmeye davet ediyorum. Buraya giriyorsunuz, gıdanızı israf etmemeye kelam veriyorsunuz.” formunda konuştu.

Pakdemirli, kampanya kapsamında perakende kesimiyle iş birliği yaparak olgunlaşan taze meyve ve sebzelerin indirimli satılmasını teşvik ettiklerini, son tüketim tarihi ve tüketim tarihi ortasındaki farkı anlattıklarını böylelikle sağlam olan besinin çöpe gitmesini engellediklerini anlattı.

Otel, restoran, kafeler (HORECA) için kılavuz hazırladıklarını belirten Pakdemirli, “Pandemiden en çok etkilenen dallardan biri olan HORECA’da döneme, israf şuuruyla girmelerini hedefliyoruz. Meyve-sebze hallerinde kapsamlı bir çalışma yürütüyoruz. Hallerde yaşanan besin kaybı ve israfının sebeplerini derinlemesine araştırıyoruz. Bu sorunu da kökten çözmeyi hedefliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Pakdemirli, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan İktisat Islahat Programı kapsamında besin kaybı ve israfının önlenmesi konusunun da yer aldığını anımsatarak, şöyle devam etti:

“Bu kapsamda belirlenen 7 alt aksiyonun 5’inden Bakanlığımız direkt sorumludur. Bahsettiğim bu alt aksiyonlardan bir tanesi, besin israfının önüne geçmek maksadıyla besin bankacılığı sistemini cazip hale getirmek ve bunu yaygınlaştırmaktır. Besin bankacılığı, besin israfının önüne geçmede en tesirli silahlarımızdan birisidir. Besin bankacılığı, gereksinim sahipleriyle emniyetli gıdayı fiyatsız olarak buluşturan bir yapıdır.”

– “Belediyelere ilham vermek istiyoruz”

Türkiye’de şu an mevcutta işleyen bir besin bankacılığı sistemi olduğuna lakin bu sistemin güzelleştirilmesi gereken yanları bulunduğuna işaret eden Pakdemirli, şu tabirleri kullandı:

“Bize düşen bu eksiklikleri tespit edip, sistemi daha yeterli işler hale getirmek. Sizlere düşen ise bu sistemi yaygınlaştırmak. Bugün milyonlarca ton emniyetli besin, yalnızca son tüketim tarihi ya da tavsiye edilen tüketim tarihi yaklaştı, eser paketindeki etiket aykırı basıldı, eserin dışındaki pakette besinin kalitesini etkilemeyecek ufak bir deformasyon oldu diye çöpe gidiyor. Halbuki öte yanda muhtaçlık sahipleri var. Belediyelerimiz ortasında, bu uygulamayı layıkıyla yapan pek çok besin bankası mevcut. Bu aktiflikte, besin bankacılığı sistemi hakkında bilgimizi artırmayı ve âlâ uygulamaları ön plana çıkartarak, şimdi bu sisteme geçmemiş belediyelerimize ilham vermek istiyoruz.”

Pakdemirli, ramazan ayının başında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatlarıyla gereksinim sahibi vatandaşlara ulaştırılması hedefiyle Toprak Mahsulleri Ofisini patates ve kuru soğan tedariki ve dağıtımı için görevlendirdiklerini anımsatarak, “Yeni hasat periyodu öncesi üreticilerimizin ellerindeki eserlerin israfını önledik ve bu eserleri muhtaçlık sahibi ailelerimize dağıttık. Bu uygulama aslında hoş bir besin bankacılığı örneğidir. Bugüne kadar 81 vilayetimizde, toplam 40 bin ton patates ve 10 bin ton kuru soğanın dağıtımını gerçekleştirdik. Böylelikle, üreticimizin depolarındaki eserlerin israf olmasını önleyerek gelecek dönemde üretim yapma isteğini de güçlendirdik.” dedi.

Besin bankacılığının dünyada da uygulanan bir sistem olduğuna dikkati çeken Pakdemirli, şunları kaydetti:

“Fransa’da süpermarketlerin, tavsiye edilen tüketim tarihi yaklaşan, emniyetli besinleri atması yasak. Bu besinleri atmak yerine, hayır kuruluşlarına ya da besin bankalarına bağışlamak zorundalar. Eminim ki bugün burada bizler de dünyaya rol model olacak bir sistemin temellerini atabileceğiz. Bu çalıştay sonucunda, sistemin eksikliklerini tespit edebileceğimize, düzgün örnekleri görünür kılacağımıza, besin bankacılığının yaygınlaşması için sistemi teşvik edici hale getireceğimize, İktisat Islahat Programı kapsamında yapacağımız mevzuat çalışmasına katkı sağlayacağımıza, en kıymetlisi de fazla besinin israf olmasının önüne geçeceğimize inancım tam. Besin israfının önüne geçmek ve her bir vatandaşımızın kâfi besine ulaşmasını sağlamak için başta belediyeler olmak üzere kamunun tüm kesitlerine büyük misyonlar düşüyor.”