AYM: Kamulaştırma bedeli değer kaybına uğratılan müracaatçıların hakları ihlal edildi

Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran, Çorum İskilip’te bulunan müracaatçılara ilişkin arsa, belediye tarafından yapılan imar değişikliği sonrası bedel biçilerek 1986’da kamulaştırıldı.

Belediye tarafından kamulaştırılan kelam konusu taşınmazın davalı olması nedeniyle kamulaştırma bedeli 1988’de bankaya talimata istinaden ödenmesi üzere bloke edildi. Bu süreçte ise kelam konusu taşınmaz, belediye ismine tescil edildi.

Ortadan geçen müddette kamulaştırma bedeli taraflarına ödenmeyen müracaatçılar, belediye aleyhine 2004 yılında asliye hukuk mahkemesinde alacak davası açtı. Lakin mahkeme, vaktinde açılmadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmetti, ödemenin yapılamamasından bankanın sorumlu tutulması gerektiğine karar verdi.

Temyiz edilen karar, Yargıtay tarafından 2011’de bozuldu. Kararda, kamulaştırma bedelinin peşin ödenmesi gerektiği vurgulandı.

Bozma kararı doğrultusundaki yine yargılamada, 2013’te eksper raporu aldırıldı. Buna nazaran, 1986’da belirlenen kamulaştırma bedelinin, müracaatçıların murisinin payına düşen karşılığının 4 milyon 670 bin lira olduğu, yeni Türk lirasına çevrilmesiyle de 4,67 lira olduğu ve murisin vefatı nedeniyle de eşit pay sahibi 5 kişi ismine her bir müracaatçı için 0,94 liraya tekabül ettiğini belirlendi.

Mahkemenin 2014’te aldığı karar, Yargıtay tarafından da onandı. Karar düzeltme istemlerinin de 2018’de reddi üzerine müracaatçılar, kamulaştırma bedelinin paha kaybına uğratılması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek AYM’ye ferdi müracaat yaptı.

Başvuruyu kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetti.

Mahkemenin münasebetinde, kamulaştırma yoluyla mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin orantılı olabilmesi için taşınmazın gerçek bedelinin malike ödenmesi ve ayrıyeten ödenen bedelin tespitinde temel alınan tarihle ödeme tarihi ortasında geçen devirde gerçekleşen enflasyona nispetle taşınmazın hissedilir derecede paha kaybetmemiş olması gerektiği vurgulandı.

Somut olayda kamulaştırma bedelinin 1988’de bankaya yatırıldığı lakin getirilen kısıtlama sebebiyle müracaatçılara ödenmediği söz edilen kararda, ödemenin gecikmesinde müracaatçıların bir kusurunun bulunmadığı belirtildi.

Kamulaştırma bedelinin yaklaşık 32 yıl sonra enflasyon karşısında bir güncelleme yapılmadan belirlendiği, 1986’daki rayiç bedeli üzerinden her bir müracaatçının alacağı 0,94 lira olarak tespit edildiği hatırlatılan kararda, Anayasa’nın 46’ncı hususuna nazaran taşınmazın gerçek kıymeti üzerinden kamulaştırma yapılması istikametindeki garantinin anlamsız kaldığı kaydedildi.

Kelam konusu olayda tekrar yargılama yapılmasının gerekliliğine işaret edilen kararda, “1986 yılındaki kamulaştırma bedelinin altı sıfır atılarak belirlenmesi ve kamulaştırma alacağının geç ödenmesi sebebiyle yol açılan paha kaybı müracaatçılara çok bir külfet yüklemiştir. Bu sebeple somut olayda müdahalenin ölçülü olmadığı sonucuna varılmıştır.” değerlendirmesinde bulunuldu.

AYM’nin münasebetinde, “Bu çerçevede müracaatçılara 1986 yılında ödenmesi gereken toplam 4,67 lira fiyatındaki kamulaştırma bedelinin, davanın açıldığı 2004 yılı altıncı ayı prestijiyle Türkiye İstatistik Kurumu dataları temel alınarak enflasyon karşısında kıymet kaybının giderilmiş karşılığının 30 bin 746 lira olduğu, mahkemece bu hesaplama biçimine nazaran kamulaştırma bedelinin dava tarihindeki aktüel enflasyon kıymeti tespit edilerek dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerektiği belirtilmiştir.” sözleri yer aldı.