AİHM’den, Demirtaş’ın müracaatına ‘kabul edilemez’ kararı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın, “cezaevindeki 9 tutuklu ile toplumsal faaliyetlerde bulunma talebinin gerekçesiz reddedildiği gerekçesiyle” yaptığı başvuruyu kabul edilemez buldu.

AA muhabirinin edindiği bilgiye nazaran, Demirtaş, tutuklandığı 4 Kasım 2016’dan bir mühlet sonra HDP’li Abdullah Zeydan ile tıpkı koğuşa alındı.

Bir mühlet sonra cezaevi idaresine başvuran Demirtaş, koğuş arkadaşı ve isimlerini belirttiği başka 8 tutuklu ile toplumsal faaliyette bulunma talebinde bulundu.

Talep, cezaevi yönetimince “güvenlik münasebetleri, bireylerin güvenliği ve başka tutuklu ve mahkumlarla görüştürülmeyen bu tutukluların statüsü” dikkate alınarak reddedildi.

Cezaevi yönetiminin ret münasebetinde, Adalet Bakanlığının 45/1 sayılı Genelgesi’nin 3. kısmına atıfta bulunularak, Demirtaş’ın, koğuş arkadaşıyla toplumsal aktiflikte bulunmaya devam edebileceği belirtildi.

Selahattin Demirtaş, cezaevi yönetiminin ret kararına itiraz etti. İnfaz hakimliği ve ağır ceza mahkemesince itirazı reddedilen Demirtaş, Anayasa Mahkemesine ferdi müracaatta bulundu.

Anayasa Mahkemesinin de 18 Aralık 2019’da özel hayata hürmet hakkının ihlal edildiğine ait şikayetin açıkça destekten mahrum olduğuna hükmetmesi üzerine, Demirtaş, bu defa AİHM’e müracaatta bulundu. Müracaatta, “Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin özel ve aile hayatına hürmet hakkını düzenleyen 8’inci hususu kapsamında, öteki tutuklularla görüşmesinin yasal destek olmaksızın, Bakanlık genelgesine dayanılarak engellendiğini ve bu karara karşı yaptığı itirazların, keyfi ve dayanaksız münasebetlerle reddedildiği” tez edildi.

Ailesi, avukatları ve kendisini ziyaret etmesine müsaade verilen öteki milletvekilleri dışında gördüğü tek kişinin koğuş arkadaşı olduğunu tez eden Demirtaş müracaatında ayrıyeten “cezaevi rejiminin uygulamalarının, masumiyet karinesini ihlal eder nitelikte olduğunu” öne sürdü.

– “İlgili, duyusal yahut mutlak tecride tabi tutulmamıştır”

Başvuruyu kıymetlendiren AİHM, açıkça destekten mahrum olduğu gerekçesiyle Demirtaş’ın başvurusunu oy birliğiyle kabul edilemez buldu.

Mahkemenin münasebetinde, güvenlik, disiplin ve muhafaza sebepleriyle öbür tutuklularla görüşme yasağının, tek başına insanlık dışı ceza yahut muamele teşkil etmediğine işaret edildi.

“İlgili, duyusal yahut mutlak tecride tabi tutulmamıştır.” tabirlerinin kullanıldığı kararda, Demirtaş’ın kelam konusu periyotta, öbür bir tutuklu ile tıpkı koğuşu paylaştığı ve bu koğuş arkadaşıyla ortak aktiflikte bulunmasının mümkün olduğu belirtildi.

Mahkemeye sunulan müracaat formundan, Demirtaş’ın dış dünya ile bağlantısının sürdüğünün anlaşıldığı tabir edilen kararda, “Başvuran, kelam konusu durumlarla ilgili olarak kısıtlandığını ileri sürse de bu bağlamda tecritten kelam edilemez.” denildi.

Bakanlık genelgesine değinilen kararda, cezaevi güvenliği ve şahısların güvenliği kapsamında yapılan müdahalenin yasal bir desteğinin bulunduğu ve yasal bir hedef izlediği, bu sebeple itirazlara verilen ret kararlarının da orantısız olduğu kanaatine varılamayacağı vurgulandı.

AİHM kararında, şunlar kaydedildi:

“Mahkeme, ulusal makamların unsur olarak lokal muhtaçlıklar ve bağlam hakkında karar vermek için, memleketler arası hakime nazaran daha düzgün bir pozisyonda bulunduğunu yinelemektedir. Mahkeme somut olayda, yetkili cezaevi yönetiminin, güvenlik tehditleri hakkında karar verirken, başvuranın ve başvuranın tutulduğu cezaevinde bulunan öteki tutukluların profilini dikkate aldığını gözlemlemektedir. Ulusal mahkemeler öteki taraftan, yetkili cezaevi yönetiminin değerlendirmesinin metot ve temellerini bir kontrole tabi tutmuşlar ve somut olayda keyfi yahut açıkça destekten mahrum olmadığı anlaşılan kararlarla, başvuranın talebini reddetmişlerdir.”

AİHM kararında, “masumiyet karinesinin ihlal edildiği argümanıyla ilgili ise cezaevi rejimi hakkında ileri sürülen olaylara ait şartların tek başına, masumiyet karinesinin ihlalini teşkil ettiği formunda değerlendirilemeyeceği” kaydedildi.