37 başlıkta kamu işçi sistemimizin temel problemleri

Yenişafak Gazetesi köşe muharrirlerinden Ahmet Ünlü, bugünkü yazısında ’37 başlıkta kamu işçisi sisteminin temel problemlerini yazdı.

Meşhur’un yazısı:

Unsurlar halinde kamu işçi sistemimizin temel sıkıntıları

Kamu işçi sistemimizin bilinen temel birtakım sıkıntılarından müzminleşenlerini aşağıdaki halde sıralamak mümkündür:

1- Mevzuatın dağınıklığı, karmaşıklığı yanında yapılan değişikliklerle her geçen gün sistemin temel mantığının bozulması.

2- İşçi dağılımının dengesizliği ve birebir misyonu yürüten işçi ortasındaki statü ve fiyat farklılıkları.

3- Örgütsel şişkinliğin her geçen gün devam etmesinin yanında hala kamu kurumlarında iş tahlili, vazife tarifleri ve norm takımın olmayışı.

4- Şeffaf ve iştirakçi idarenin sağlanamaması ve gelişen koşullara ahenk sorunu.

5- Çalışanla üst yönetici ortasındaki ani geçişlerin rutin hale gelmesi.

6- Kamu kısmında beyin avcılığı ile nitelikli işçinin değerlendirilmesinin yapılmaması bir yana, işportacı yöneticilerin çoğalmasına yönelik yerin yaygınlaşması.

7- İşçi sistemini, verimliliğe bağlamaya çalışan düzenlemelerin başarılı olamayışı ve verimlilik ögesi olarak düşünülen maaş kalemlerinin sabit hale getirilmesi.

8- İşçi sisteminin verimliliği teşvik edici istikametinin olmayışı.

9- Kurumsal düzenlemelerle genel sistemin dışına çıkma eğilimi.

10- Maaşların hesaplanmasında birebir yahut farklı niteliklerde ve değişik isimler altında nizamlı yahut sistemsiz çok fazla ödeme ögesinin bulunması.

11- Alınan maaş ile emekli aylığı ortasında ek göstergedeki dengesizlik nedeniyle önemli farkların oluşması. 5510 sayılı Kanun’la bu mevzu biraz düzeltilmiş olsa da temel meseleler varlığını koruyor.

12- Kontratlı işçi uygulamasındaki yanlış yaklaşımların bu sistemi başarısız kılması ve takıma geçiş talebinin gündemden düşmemesi. Tıpkı kurumda ve tıpkı işi yapan değişik statülerde kontratlı işçi uygulamasının devam ettirilmesi.

13- Tıpkı işi farklı fiyatlarla yapan farklı statülerdeki işçi uygulamasının yaygınlaşması.

14- Memur tarifinin çok kapsamlı olması. Hatta yardımcı hizmetler sınıfının dahi 12 hizmet sınıfı içerisine alınması.

15- Asli ve daima kamu hizmeti tarifinin yapılmamış olması.

16- Hizmet alımı yolu ile yaptırılacak birçok hizmetin memurlara yaptırılması.

17- Meslek mesleklere giriş imtihanlarının haricinde kelamlı imtihanların giderek artmasının yanında imtihansız işçi alımının hudutlarının âlâ tespit edilmemesi ve süratle artarak devam etmesi.

18- Gerek olmadığı halde birçok memur takımına atamanın Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile yapılması.

19- Müktesep hak kavramının açık bir formda yasal tanıma kavuşturulamaması.

20- Yargının yönetim yerine geçerek verdiği kararlardan ötürü sistemin içinden çıkılamaz hale gelmesi.

21- Oluşan kamu ziyanının sendikalara fatura edilmemesi nedeniyle memurların fiili grevinin önüne geçilemeyişi.

22- On binlere ulaşan bankamatik memurlarının oluşturduğu sorunun çözülemeyişi.

23- Yöneticilerin vazife müddetlerinin hudutlu olmayışı. Yönetici teminatının yargısal kararlarla memur garantisine dönüşmesi.

24- Son yapılan düzenlemelerle yönetici takımlarına atamanın memur atamasından dahi daha kolay hale getirilmesi ile yönetici takımlarındaki ehliyet, liyakat ve sadakat üçlüsünün yerini sadakatin alması.

25- Memur garantisi ile maaş istikrarı ortasındaki aykırı orantının ısrarla orantıya döndürülme eforları. Yani hem maaş yüksek olsun hem de iş teminatı olsun ısrarının oluşturduğu çıkmaz.

26- Kamu işçi idaresinin sahipsizliği ve milyonlara ulaşan kamu işçi sayısının dahi net olarak bilinemeyişi.

27- İşçi bahislerindeki ikincil mevzuatın birçoklarının 1980 askeri darbesinden sonra yürürlüğe girmiş olması ve hala değiştirilmemesi.

28- Olmazsa olmaz eğitimler yerine gereksiz ve eğlenceli eğitimlerin ön plana geçmesi.

29- Öğretim elemanlarının fiyatlarını ve çalışma temellerini düzenleyen mevzuatın demode olması.

30- Devlet İşçi Başkanlığı’nın kaldırılmasıyla işçi mevzularındaki yaşanan zahmetlerin daha da artması ve kamu işçi sisteminin içinden çıkılmaz hale gelmeye başlaması.

31- Kamu kurumlarının işçi ünitelerine atanan bireylerin mevzu uzmanlığından çok uzak olmalarının sorun olarak dahi algılanmayışı.

32- Taşeron çalışanların takıma geçirilmesi sonrasında sistemin nasıl sürdürüleceğinin meçhullüğü. Ayrıyeten, takımlı emekçi alımının yaygınlaşmasıyla fiyat adaletinin memurlar aleyhine işlemesi.

33- Kamuya kontratlı ve personel alımında şahsa nazaran ilanların yaygınlaşmasının yanında kamuya personel alımının büyük bir kısmında KPSS’nin yerini kura yordamının alması ile liyakatin büyük ziyan görmesi.

34- Müsteşarlık ve Müsteşar Yardımcılıklarının kaldırılmasına karşın bu unvanlarda bulunan işçinin hala varlığını sürdürmesi ile yeni getirilen Bakan Yardımcılıklarının istenen işlevden epey uzak kalması ve sistemi adeta tıkar hale getirmesi.

35- Nepotizmin yapılmasını engelleyecek ve yapanları cezalandıracak yasal düzenlemelerin olmayışının yanında Etik Kurul’un nepotizmi engelleyecek kâfi alt yapıya sahip olmaması.

36- Vazifede yükselmelerde yaşanan sistem meşakkatinin artarak devam etmesi ile imtihansız yükselmelerin meslek planlamasını fonksiyonsuz hale getirmesi.

37- Doğum sonrası yarım vakitli çalışma yönetmeliği üzere kanunen çıkarılması gerekli birçok yönetmeliğin hala çıkarılamaması.

Çalışmaya ve düzenlemeye nereden başlanmalıdır?

Öncelikle mevzu uzmanlarından oluşturulacak bir uzman heyetine hazırlatılacak bir kanun taslağının bir an evvel hayata geçirilmesi elzemdir. Hatta işçi ıslahatı algısının beklentiyi yükselttiği dikkate alındığında paketler halinde en acil bahislerden başlanarak mülga düzenlemelerin ayıklanması sağlanarak güncellemeler yapılmalıdır. Ayrıyeten, daha evvelki yıllarda hazırlanan birçok taslak metin, yapılacak çalışmayı daha da kolaylaştıracaktır.

Üstte da belirtmiş olduğumuz üzere, kamu çalışanının yaşadığı problemler ve tahlilleri net olarak bilindiği için işin çok fazla uzayacağını düşünmüyoruz. Bu çerçevede, atılacak yanlış adımların sorunu içinden çıkılmaz hale getireceğini de açıkça söz etmek isteriz. Bilhassa çalışmanın başında iş teminatı üzere gereksiz yere panik oluşturacak algılardan uzak durulması epey kıymetlidir. Bahis uzmanı olmayanların gereksiz müdahalelerine fırsat verilmemelidir. Aksi takdirde mevzu başlamadan çıkmaza girecektir. Şayet bunların hiçbiri yapılamazsa hiç olmazsa 1980 Askeri Darbesi sonrasında yürürlüğe konulan ve şu an demode olmuş ikincil mevzuatın tekrar ve çağdaş bir anlayışla düzenlenmesi yapılmalıdır.