YÖK, hülle atamalarında neden kolay bir düzenleme yapmıyor?

Üniversitelerde liyakat ve meslek prensipleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve işçi planlaması temel alınarak yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumları memurlarının misyonda yükselme ve unvan değişikliğine ait yordam ve asıllar, 12 Nisan 2014 tarihli ve Resmi Gazete’de yayımlanan “Yükseköğretim Üst Kuruluşları İle Yükseköğretim Kurumları Çalışanı Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği“nde düzenlenmiştir.

Kelam konusu yönetmelikte Vazifede Yükselme İmtihanına tabi Şube Müdürü takımları, “İdare Hizmetleri” kümesinde sayılmış, başvurabilmek için Genel Kaidelere ek olarak yükseköğretim kurumlarında şef, muhafaza ve güvenlik şefi, uzman, sivil savunma uzmanı, araştırmacı, basın ve halkla ilgiler müşaviri, müze araştırmacısı, çözümleyici, başhemşire, müdür yardımcısı takımlarından birinde yahut en az lisans seviyesinde tahsil gerektiren unvan değişikliğine tabi takımlardan birinde çalışmak kriteri yer almaktadır.

Öteki taraftan, mezkür Yönetmeliğin “Vazife Kümeleri Ortasındaki Geçişler ve İmtihansız Atanma” başlıklı 20 nci hususunun (d) bendinde, “Şube müdüründen daha üst vazifelere, en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak kaydıyla, genel kararlara nazaran imtihansız atama yapılır.” düzenlemesine nazaran Şube Müdüründen daha üst olan Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcısı, Daire Lideri, Fakülte, Enstitü ve Yüksekokul Sekreteri takımlarına genel kararlara (lisans mezunu olmak ve hizmet müddeti şartı) nazaran “İMTİHANSIZ ATAMA” yapılabilmektedir.

Belirtilen takımlara imtihansız atama yapılmasındaki temel düzenlemenin emeli, Rektörün idari teşkilatını faal ve verimli çalıştırması maksadıyla idari idare takımını direkt kendisini seçmesine imkan vermek, böylece idari hizmetlerde ahengin ve buna bağlı olarak kalitenin sağlanmasıdır.

Lakin, ülkemizde her boşluk bırakılan düzenlemede yaşanıldığı üzere bu konuda yıllardır suiistimal edilmiş, imtihansız atamalara yapılan takımlar üzerinden bir nevi asansör sistemi oluşturularak, üst takımlara atananlar kısa müddetler içerisinde alt takımlara imtihansız atanarak meslek ve liyakat prensipleri hiçe sayılmıştır.

Bu mevzuyu farklı üniversitelerde yaşanan somut örneklerle sizleri bilgilendirmiştik. Uludağ ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde yaşanan hülle atamalar Sayıştay Raporlarına husus olmuş, bu sistemin yarattığı erozyonu gözler önüne sermiştik. Bu kere, emsal bir durum ise Ordu Üniversitesinin Sayıştay raporunda çok çarpıcı bir boyutuyla yer almıştır.

Ordu Üniversitesi 2019 yılı Kontrol Raporunda, aktif olmayan, öğrencisi, binası ve idari çalışanı bulunmayan Meslek Yüksekokuluna Yüksekokul Sekreteri atandığı tespit edilmiştir. Kontrol raporunda, MYO’ların faaliyete geçemedikleri dört yıllık müddet zarfında 6-7 sefer sekreter ataması yapıldığı, bu durumun idarede istikrarsızlığına sebebiyet verdiği; atamalarda Yönetimin, kelam konusu gayeye uygun hareket etmediği tabir edilmiştir.

Bununla birlikte, Yüksekokul Sekreteri takımına atananların, atandıkları vazifede çalıştırılmadığı, çoğunluğunun şube müdürü (10 kişi) olarak sonradan hülle yoluyla atandığı ve atamaların kısa vadeli olduğu, yapılan atamalarda kaynakların tesirli, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmadığı da belirtilmiştir.

Görüldüğü üzere, Sayıştay kontrol raporuyla kamu kaynaklarının nasıl verimsiz ve yöntemsiz bir formda kullanıldığını kamuoyuna ilan etmiştir. Pekala, Yükseköğretim Konseyi neden bu hususlara el atmamaktadır? Bu sorunu görmemek, bilmemek yahut duymamak, yaygınlaşmasından öbür bir işe yaramamaktadır. Halbuki “Yükseköğretim Üst Kuruluşları İle Yükseköğretim Kurumları İşçisi Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği“nde imtihansız olarak atananlar muadil yahut birebir seviye vazifelere belli bir müddet atanmalarının engellenmesine yönelik bir düzenleme bu sorunun kısmen tahliline vesile olabilir. Bu durumu tekrar yönetmeliğin genel kurallar hususundaki “.. misyonlarda toplam en az üç yıl hizmeti bulunmak..” kararından kıyasla Üniversitelerdeki Fakülte Sekreteri, Yüksekokul Sekreteri, Enstitü Sekreteri üzere takımlarda en az üç yıl hizmeti olanların Şube Müdürü takımlarına atanmasını sağlayacak bir düzenleme yerinde bir uygulama olacaktır.

Sonuç olarak, “Atı Alan Üsküdar’ı daha fazla geçmeden“, Yükseköğretim Konseyi Başkanlığının Sayıştay kontrol raporlarını dikkate almak suretiyle meslek ve liyakat prensiplerini yok eden hülle atamaları engelleyen bir düzenleme yapması büyük değer arz etmektedir.

BULGU 3: Aktif Olmayan Meslek Yüksekokullarına Sekreter Ataması Yapılması

Üniversitede yapılan inceleme sonucunda; şimdi faaliyete geçmemiş olan ve öğrencisi ve binası dahi bulunmayan Gölköy ve Aybastı Meslek Yüksekokullarına (MYO), çok sayıda MYO Sekreteri atandığı, görülmüştür.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun; “Ana ilkeler” başlıklı 5’inci unsurunda, üniversitelerin bünyesindeki fakülte, enstitü ve yüksekokulların, Kalkınma Plan ve Programlarının unsur ve amaçları doğrultusunda ve yükseköğretim planlaması çerçevesinde Yükseköğretim Heyetinin görüşü yahut önerisi üzerine kanunla kurulacağı; “Yükseköğretim Heyetinin görevleri” başlıklı 7’nci unsurunda ise, Yükseköğretim kurumlarının bu Kanunda belirlenen emel, maksat ve prensipler doğrultusunda kurulacağı, geliştirileceği ve eğitim – öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planların hazırlanacağı ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların, bu plan ve programlar çerçevesinde tesirli bir biçimde kullanılmasının nezaret ve kontrolünün Yükseköğretim Kurulunca yapılacağı, karara bağlanmıştır.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Yükseköğretim Kurumlarının görevleri” başlıklı 12’nci hususunun (b) bendinde; “Kendi ihtisas gücü ve maddi kaynaklarını rasyonel, verimli ve ekonomik formda kullanarak, ulusal eğitim siyaseti ve kalkınma planları unsur ve gayeleri ile Yükseköğretim Konseyi tarafından yapılan plan ve programlar doğrultusunda, ülkenin gereksinimi olan kollarda ve sayıda insan gücü yetiştirmek,” 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci hususunda; “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında vazifeli ve yetkili olanlar, kaynakların tesirli, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve berbata kullanılmaması için gerekli tedbirlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” kararlarına yer verilmektedir.

Öte yandan 2547 sayılı Kanun’un “Rektör” başlıklı 13’üncü hususunda de; üniversitenin ve bağlı ünitelerinin öğretim kapasitesinin rasyonel bir halde kullanılmasında ve geliştirilmesinde ve eğitim – öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerinin devlet kalkınma plan, prensip ve gayeleri doğrultusunda planlanıp yürütülmesinde rektörlerin birinci derecede yetkili ve sorumlu olduğu, tabir edilmektedir. Üst yönetici ile harcama yetkililerinin, kamu kaynaklarının tesirli, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasını sağlama sorumlulukları çerçevesinde; üniversitenin ve bağlı ünitelerinin öğretim kapasitesinin rasyonel bir formda kullanılmasının ve geliştirilmesinin ve eğitim – öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerinin, devlet kalkınma plan, unsur ve maksatları doğrultusunda planlanıp yürütülmesinin sağlanması için fakülte ve yüksekokulların, 2547 sayılı Kanun’da yer alan prensip ve asıllara nazaran açılması ve yönetim edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede; aşağıda detayı görüleceği üzere, aktif olmayan, öğrencisi, binası ve idari işçisi bulunmayan MYO’lara, MYO Sekreteri atandığı, tespit edilmiştir.

Yönetim, atamalarda, Yüksekokulların fiziki kurallarının sağlanarak eğitim ve öğretime geçmesini amaçlasaydı; fiziki kuralların sağlanması ile ilgili kıymetli vazife ve sorumlulukları bulunan yüksekokul sekreteri takımının, istikrarlı bir biçimde yönetilmesini tercih ederdi. MYO’lara, faaliyete geçemedikleri dört yıllık müddet zarfında 6-7 sefer sekreter ataması yapıldığından ve bu durum, idare istikrarsızlığına sebebiyet verdiğinden; atamalarda Yönetimin, kelam konusu emele uygun hareket etmediği, düşünülmektedir.

Okulların, bu kadar uzun bir mühlet faaliyete geçmemesi de bunu desteklemektedir.

Yükseköğretim Üst Kuruluşları ile Yükseköğretim Kurumları İşçisi Misyonda Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin 5, 7 ve 10’uncu hususları şube müdürlüğü takımına atanacaklara, imtihan kuralı getirmiştir.

Yönetmeliği’n 20’nci hususunun (d) bendi uyarınca yüksekokul sekreteri olarak atanan bir işçi ise, tıpkı unsurun (a) ve (b) bentleri uyarınca birebir seviyedeki ya da daha alt seviyedeki takımlara atanma hakkını kazanmakta; münasebetiyle, imtihansız bir biçimde şube müdürü olma hakkını elde etmektedir.

Aslında atananların, atandıkları misyonda çalıştırılmaması, çoğunluğunun şube müdürü (10 kişi) olarak istihdam edilmesi ve atamaların kısa vadeli olması, bu durumu işaret etmektedir. Bu prestijle; yapılan atamalarla, mevzuatın kaynakların tesirli, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılması ve berbata kullanılmaması konusunun gereğinin yerine getirilmediği, düşünülmektedir.