AA muhabirinin derlediÄŸi bilgilere nazaran, CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan tarafından açıklanan Ä°ktisat Islahat Paketi çerçevesinde, dijital paranın ekonomik, teknolojik ve türel altyapısının oluÅŸturulmasına yönelik çalışmalar, ortalarında TCMB ve CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi’nin de bulunduÄŸu sorumlu kurumlarca yapılacak.

Özel dijital paralara geçişin paranın tarifini, merkez bankalarının rolünü, finansal aracılık modelini ve para siyasetinin transferini zorladığı belirtiliyor. Merkez bankalarının, kripto para ünitelerinin dramatik gelişmelerine cevap verme ve ödeme sistemlerinin verimliliğini artırma konusunda kendilerini daha sorumlu hissettiği tabir ediliyor.

Dijital para üniteleri, finansal sistemin klâsik yapılarına meydan okuyor ve bu tabana karşı merkez bankaları, bireylerin prestiji para ünitesine güvenmeden pahası depolayabilmesi, harcayabilmesi ve hareket ettirebilmesi tehdidiyle karşı karşıya kalıyor. Bu, merkez bankalarının para siyasetinde oynadıkları klâsik rol için büyük bir tehdit olarak görülüyor.

İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans ve Bankacılık Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayben Koy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, merkez bankaları tarafından blokzincir tabanlı Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) projelerinin son birkaç yılda sürat kazandığını tabir etti.

Koy, “GeçmiÅŸte kripto paralara yönelik kısıtlamalar ön plandayken, günümüzde birebir teknolojiyi kullanan CBDC’lerin geliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ekonomilerce süratlice projelendirildiÄŸi görülüyor.” dedi.

IMF ve Dünya Bankası’nın 2019 yılında blokzincir teknolojisini daha düzgün öğrenmek ve uygulama alanlarını araÅŸtırmak gayesiyle “Learning Coin” ismi verilen yarı kripto para niteliÄŸi taşıyan bir para ünitesi ile ilgili teÅŸebbüsler baÅŸlattığını hatırlatan Koy, “2020 yılında Ä°sveç, dijital para ünitesi e-krona’yı test etmeye baÅŸlarken, Japonya, Ocak 2020’de dijital yen için çalışmalara baÅŸladığını duyurdu.” tabirini kullandı.

Koy, blokzincir teknolojisinin yeni teknolojilerin bir örneği olduğunu söyledi.

– “Mevzuatta gereken düzenlemeler çok taraflı olarak hayata geçirilmeli”

Doç. Dr. Ayben Koy, tüm dünyada CBDC’ler üzerine projelerin devam ettiÄŸini aktararak, TCMB ve CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi’nin süratli bir formda süreçleri tamamlama amacının yanlışsız ve olması gereken bir adım olduÄŸunu söyledi.

Koy, “Türkiye’de kamunun finans dalında blokzincir teknolojisinin kullanımına yönelik adımları yeni deÄŸil. Öteki yandan milletlerarası rekabet, bu alanda çalışmaların sürat kazanmasını kıymetli hale getiriyor. Bu çalışmaların CumhurbaÅŸkanlığınca da lisana getirilerek desteklenmesini deÄŸerli, gerekli ve yerinde buluyorum.” tabirlerini kullandı.

Mevzuatta kripto paralar ve ödeme sistemleri açısından düzenlemeye muhtaçlık olduÄŸunu aktaran Koy, “Visa, Mastercard ve Paypal’ın ödeme sistemlerinde kripto para kullanımına yönelik yapmış oldukları açıklamalar ve aldıkları destekleyici kararlar, düzenlemelerin kaçınılmaz olduÄŸunu gösteriyor. Her geçen gün blokzincir teknolojisinde yeni kripto paraların süreç görmeye baÅŸlıyor olması ve yatırımcıların ağır ilgisi bu gereksinimin öteki bir boyutu.” diye konuÅŸtu.

Bankalara kripto para saklama müsaadesi veren iktisatların bu gelişmelerde öncü olmalarının avantajlarını yaşayacağını tabir eden Koy, şunları kaydetti:

“Hesaplarında kripto para bulunduran iÅŸletmelerin muhasebe süreçleri ise farklı bir tartışma konusu. Özetle, mevzuatta gereken düzenlemeler çok istikametli olarak hayata geçirilmeli. Sadece yatırım, vergi üzere mevzularla sonlu olmamalı. Kripto para piyasasındaki fiyat ve hacim tarafından geliÅŸmeler, piyasanın hızlanarak büyüdüğünü gösteriyor. CBDC projeleri, ödeme hizmeti saÄŸlayıcı kurumların açıklamaları üzere çok sayıda geliÅŸme bu piyasaları olumlu etkiliyor. Fiyat hareketlerindeki oynaklık, yatırımınızın bir gecede katlanabileceÄŸi üzere, kaybolabileceÄŸi manasına da geliyor. Yatırımcılar, birikimlerinin tamamını bu riskli araçlara yönlendirmemeli ve gelecekte hudutlu sayıda kripto para ünitesinin ödeme sistemlerinde yer alacağı beklentisi göz gerisi edilmemeli.”

– “Teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor”

Bahçeşehir Üniversitesi Blockchain Araştırma Uygulama Merkezi Yöneticisi Dr. Bora Erdamar da bir stratejik plan doğrultusunda dijital para çalışmalarının resmen başlamasının kıymetli olduğunu, dünyada pek çok ülkenin pandemi ile birlikte daha da ehemmiyet kazanan dijital iktisat ve finansal teknoloji tahlillerine yatırımlarını arttırdığını söyledi.

Erdamar, “Çok kıymetli ÅŸirketler, bankalar, teknoloji devleri; blockchain teknolojisinden feyz alınmış altyapılarla kendi paralarını oluÅŸturma imkanına sahipler ve birer birer bu alandaki çalışmalarını duyuruyorlar. Çin’de dijital yuan projesi pilot safhasında hayata geçirildi, hatta halka ikramiye ile dağıtılarak kullanımı teÅŸvik ediliyor.” halinde konuÅŸtu.

Avrupa Merkez Bankasının, “dijital euro” üzerine rapor yayımlayarak “Avrupa, inovasyonlar için bir çekim merkezi olmak istiyorsa bu proje kaçınılmazdır” halinde bir açıklama yaptığını hatırlatan Erdamar, “Bu hafta, Japonya ve Tayland merkez bankaları da bu istikametteki çalışmalarını süratli bir halde hayata geçirme planları yaptığını duyurdu. Hasebiyle teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor.” dedi.

Merkeziyetsiz yapıdaki kripto paralar ekosisteminin gün geçtikçe katlanarak büyüdüğünü, bu alandaki kurumsal yatırımların arttığını vurgulayan Erdamar, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Ãœlkemiz ismine kripto paralar ile dijital para ekosistemlerine entegrasyonun stratejik bir yol haritası ile saÄŸlanmasının ve bu alanda kendi projelerimizin hayata geçirilmesinin ne kadar kıymetli olduÄŸunu önümüzdeki yıllarda daha da uygun anlayacağız. CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi tarafından koordine edilen, Ä°stanbul’un bir teknoloji ve finans üssü olmasına yönelik çalışmalar, CumhurbaÅŸkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve TCMB ile sürdürülen dijital para projesi, ülkemizin finansal istikrarı ve finansal hürriyeti açısından son derece kritik. Öte yandan, dijital euro için en az 4 yıl sonrası hedeflenmiÅŸken, dijital TL için de bahsin aceleye getirilmeden dünyadaki örneklerinin güzel tahlil edilerek ele alınmasını bu alandaki potansiyelin tümüyle hayata geçirilmesi açısından çok kıymetli buluyorum.”