Sel taşkını araca ziyan verirse belediye sorumlu tutulabilir mi?

Olayda, davacı Kadıköy Kurbağalıdere mevkiine park ettiğini, ağır yağan yağmur nedeniyle Kurbağalıdere’nin taşması sonucunda oluşan su baskınında müvekkilinin aracının dereye düşerek sürüklendiğini ve aldığı darbeler nedeniyle kullanılamaz hale geldiğini belirterek dava açmıştır.

Lokal mahkeme davayı reddetmiş fakat Yargıtay 4. Hukuk Dairesi bu kararı bozmuştur. Lakin birinci derece mahkemesi kararında direnmiştir.

Yargıtay Hukuk Genel Heyeti ise davacıyı haklı bulmuştur:

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Anadolu Yakası İtfaiye Müdürlüğünün raporunda; 02.06.2014 tarihinde çok yağan yağmurlar nedeniyle Kurbağalıdere’nin taşması sonucu dere kenarı sokak üzerinde bulunan park halindeki araçların dere içerisinde sürüklenerek düşmesiyle dava konusu olayın meydana geldiği belirtilmiştir.

Davacının aracında oluşan hasar, çok yağan yağmurdan ötürü derenin taşması suretiyle meydana geldiğine nazaran İSKİ tarafından yetki ve misyonu dahilinde bulunan yağmur sularının toplanıp yerleşim yerlerinden uzaklaştırılamaması nedeniyle derenin taşması sonucu meydana gelen ziyanlardan ötürü İSKİ Genel Müdürlüğünün sorumlu tutulabilmesi mümkündür.

Hukuk Genel Konseyi

2017/2604 E.

2021/96 K.

MAHKEMESİ: Asliye Hukuk Mahkemesi

1. Taraflar ortasındaki “tazminat” davasından ötürü yapılan yargılama sonunda, İstanbul Anadolu 16. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davalı … aleyhine açılan davanın hasımlık nedeniyle reddine, davalılar … ve … aleyhine açılan davanın misyon nedeniyle reddine ait karar davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 4. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

2. Direnme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca evraktaki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi:

4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin… plaka sayılı aracını 02.06.2014 tarihinde Kadıköy Kurbağalıdere mevkiine park ettiğini, ağır yağan yağmur nedeniyle Kurbağalıdere’nin taşması sonucunda oluşan su baskınında müvekkilinin aracının dereye düşerek sürüklendiğini ve aldığı darbeler nedeniyle kullanılamaz hale geldiğini, aracın itfaiye tarafından dere içinden çıkarıldığını ve 03.06.2014 tarihli Görgü Tespit Tutanağı ile 05.06.2014 tarihli Yangın Raporu düzenlendiğini, müvekkilinin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına (İBB) müracaat ederek ziyanının giderilmesini talep ettiğini, İBB’nin talebe kayıtsız kalarak olumsuz karşılık verdiğini, Kurbağalıdere’nin taşmasının bir tabiat olayı değil insan faaliyetleri sonucunda meydana gelen bir afet olduğunu, bu olayın sorumlularının ise İBB, … (İSKİ) ve … olduğunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 8. unsuruna nazaran İBB’nin alt yapı hizmetlerini de sunmakla yükümlü olduğunu, buna karşın İSKİ’nin gerekli çalışmaları yapmadığını ve gerekli önlemleri almadığını, bölgede alt yapı hizmetlerinin yetersiz olduğunu, bölgede yağmur suyu tesislerinin bulunmadığını, İstanbul’daki derelerin ıslah projelerinin hazırlanması ve ıslah edilmesi, yağmur sularının toplanması ve yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması için tesislerin kurulması vazifesinin 2560 sayılı … Kuruluş ve Misyonları Hakkındaki Kanun’nun 2. hususuna nazaran İSKİ’de olduğunu ileri sürerek araçta oluşan 17.000,00TL maddi zararın, 3.000,00TL kar kaybının ve 2.000,00TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan ortaklaşa ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Karşılığı:

5. Davalı … vekili karşılık dilekçesinde; 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun (İYUK) 4001 sayılı Kanun ile değişik idari dava çeşitlerine ait 2. hususunun (b) bendindeki “İdari aksiyon ve süreçlerden ötürü ferdî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları”nın idari yargının vazife alanında bulunduğuna ait karar mucibince davanın vazife bakımından reddinin gerektiğini, dava konusu olay nedeniyle müvekkilinin sorumluluğunun bulunmadığını belirterek davanın misyon ve husumetten ötürü reddine karar verilmesini istemiştir.

6. Davalı … vekili yanıt dilekçesinde; hizmet kusuru temeline nazaran davanın idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiğinden misyon istikametinden davanın reddini talep ettiklerini, başka taraftan davacı tarafın kendi beyanlarıyla da belirtmiş olduğu üzere müvekkili yönetimin davada rastgele bir taraf sıfatının olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

7. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili karşılık dilekçesinde; Kurbağalıdere’nin ıslahının İSKİ tarafından değil, Büyükşehir Belediyesi tarafından yapıldığını, İSKİ’nin burada yetki ve sorumluluğunun bulunmadığını, mezkur derede sürdürülen ıslah çalışmalarının “Kadıköy Kurbağalıdere Eski DMO-Kalamış Ortası Islah Çalışması” işi kapsamında, İBB Fen İşleri Daire Başkanlığı Altyapı Hizmetleri Müdürlüğü tarafından Özka İnşaat A.Ş. – AKM Yapı Taah. San. Tic. A.Ş. iş iştiraki uhdesinde ihale edilmiş olup, İBB Fen İşleri Daire Başkanlığı sorumluluğunda devam ettiğini, müvekkilinin sorumluluğunun İSKİ Kanunu ve bu Kanun çerçevesinde çıkan yönetmelikler doğrultusunda belirlendiğini, dere ıslahının müvekkili İSKİ’nin vazifeleri ortasında olmadığını, dere ıslahının büyükşehir belediyelerinin misyon ve sorumluluğunda kalan bir kamu hizmeti olduğunu, 5216 sayılı Kanun’un 7. hususunun “Büyükşehir belediyesinin misyon, yetki ve sorumlulukları”nı düzenleyen 1. fıkrasının (r) bendinde açıkça “derelerin ıslahını yapmak” ibaresine yer verildiğini, 20.02.2010 tarihli ve 27499 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile denize akan akarsu ve dere yataklarının ıslahı çalışmalarının İBB ve Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapıldığını, müvekkilinin sırf atık su kanallarının imali ve işletmesinden sorumlu olduğunu, atık su kanallarından başka olan yağmur suyu kanallarının üretim, bakım ve işletmesinden ilgili belediyenin sorumlu olduğunu, su baskınının sebebinin yağmur suyu olduğunu, hasebiyle hasımlığın müvekkili Yönetime değil Kurbağalıdere ıslahından sorumlu İBB ve yağmur suyu kanallarının imalinden sorumlu ilçe belediyelere yöneltilmesi gerektiğini belirterek davanın husumetten reddine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme Kararı:

8. İstanbul Anadolu 16. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24.03.2015 tarihli ve 2014/463 E., 2015/121 K. sayılı kararı ile; dere ıslahı Belediyenin idari vazifeleri ortasında olup idari hizmetin görülmesinden kaynaklanan ziyanlardan doğan tazminat davalarının tam yargı davası niteliğinde olduğu, davanın idari yargı yerinde açılması gerektiğinden ve mahkeme vazifeli olmadığından, Kurbağlıdere ıslahının İstanbul Büyükşehir Belediyesi mi yoksa Kadıköy Belediyesinin mi yetki ve sorumluluğu altında bulunduğunun tespitinin idari yargı yerinde çözümlenmek üzere davanın misyon nedeni ile yoldan reddine karar vermek gerektiği, İSKİ’nin dere ıslahı konusunda idari vazifesinin olmadığı, atık su kanallarının üretim ve işletmesinden sorumlu olduğu anlaşıldığından, aleyhine açılan davanın hasımlık nedeniyle reddine karar vermek gerektiği gerekçesiyle davalı İSKİ Genel Müdürlüğü aleyhine açılan davanın hasımlık nedeniyle reddine, davalılar … ve … aleyhine açılan davanın vazife nedeniyle reddine karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı:

9. Mahkemenin üstte belirtilen kararına karşı müddeti içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

10. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 23.11.2015 tarihli ve 2015/12910 E., 2015/13450 K. sayılı kararı ile; “.1- Belgedeki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere nazaran davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan ve yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazları reddedilmelidir.

2- Davacının İSKİ Genel Müdürlüğüne yönelik öteki temyiz itirazlarına gelince;

Dava, haksız fiil nedenine dayalı maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece; davanın, davalılar… ve… tarafından yargı yolu bakımından misyonsuzluk nedeniyle, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından ise hasımlık nedeni ile reddine karar verilmiş; karar, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı, sahibi bulunduğu… plakalı aracını, 02/06/2014 tarihinde Kadıköy Hasanpaşa Mah. Kurbağalıdere Mevkiine park ettiğini, yağan yağmur nedeni ile derenin taşması sonucu park halindeki aracının dereye düşerek kullanılamaz hale geldiğini belirterek uğradığı maddi ve manevi zararın tazminini istemiştir.

Mahkemece, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü’nün dere ıslahı konusunda vazifesi olmadığı gerekçesiyle onun istikametinden açılan davanın hasımlık nedeniyle reddine karar verilmiş; karar, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davalılardan İSKİ Genel Müdürlüğü, kamu kurumu olup İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlıdır ve kamu hizmeti niteliğindeki çalışmalarını özel hukuk kuralları dahilinde yürütür. 2560 sayılı … Kuruluş ve Vazifeleri Hakkında Kanun’un, İSKİ Genel Müdürlüğü vazife ve yetkilerinin belirtildiği 2. unsurunun (b) fıkrasında, “Kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması yahut bu sulardan yine yararlanılması için abonelerden başlanarak bu suların toplanacakları yahut bırakılacakları noktaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak yahut yaptırmak; gerektiğinde bu projelere nazaran tesisleri kurmak ya da kurdurmak; konseyi olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve tamiratını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek”; 25. unsurunda ise; “Yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması yahut bu tip tesislerin işletilmesi, gerekli harcamalar ilgili Belediyelerce karşılanmak koşuluyla İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilir. Bu tesislerin yapılması yahut işletilmesine ait harcamalar tarifelere dahil edilmez” kararı yer almaktadır.

İSKİ Genel Müdürlüğü anılan hususlarda belirtilen vazifeleri nazara alındığında dava konusu zararlandırıcı olay nedeniyle kendisine hasımlık düşmektedir. Onun istikametinden kanıtlar toplanıp incelenerek işin temeline yönelik karar verilmelidir. Bu konu dikkate alınmadan husumetten red kararı verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.” münasebeti ile karar bozulmuştur.

Direnme Kararı:

11. İstanbul Anadolu 16. Asliye Hukuk Mahkemesinin 15.11.2016 tarihli ve 2016/303 E., 2016/410 K. sayılı kararı ile; 2560 sayılı Kanun’un 2/b unsurunda sayılan İSKİ Genel Müdürlüğünün misyon ve yetkileri ortasında, kullanılmış sular ile yağış sularının toplanılması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması mevzularında kullanılan su kanallarının imali, korunması ve kontrolünün bulunduğu, doğal yollardan oluşmuş denize ya da göllere akan derelerin, kullanılmış ve atık sularla ilgisinin bulunmadığı, Kurbağalıdere doğal yollardan oluşmuş ve Kadıköy ilçesinden Marmara denizine dökülen bir dere olup, ıslahı, korunması ve kontrolünün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumluluğunda bulunduğu, bozma ilamında İSKİ Genel Müdürlüğünün, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına bağlı olduğu belirtilmiş ise de, İSKİ’nin 2560 sayılı Kanun’la kurulmuş, özel hukuk kuralları içerisinde çalışmalarını yürüten bir hukukî kişilik olduğu, Büyükşehir Belediyesine bağlı olmadığı ve İSKİ Genel Müdürlüğünün Kurbağalıdere’nin bakım ve nezaretinden sorumluluğunun bulunmadığı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi:

12. Direnme kararı müddeti içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK

13. Direnme yolu ile Hukuk Genel Şurası önüne gelen uyuşmazlık; yağmur suyu nedeniyle Kurbağalıdere’nin taşması sonucunda davacının aracında oluşan hasar nedeniyle davalı İSKİ Genel Müdürlüğüne hasımlık yöneltilip yöneltilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.

III. MÜNASEBET

14. Uyuşmazlığın bu niteliğine nazaran, somut olaya uygulanacak hukuk kurallarının tespiti bakımından öncelikle, davalı İSKİ Genel Müdürlüğünün türel statüsü irdelenmesinde fayda vardır.

15. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü; kuruluşu, işleyişi ve yapısı ile misyonları 2560 sayılı … Kuruluş ve Misyonları Hakkında Kanun ile düzenlenen, İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı bir kamu kuruluşudur.

16. Anılan Kanun’un 1/1. unsurunda; İstanbul Büyükşehir Belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu maksatla gereken her türlü tesisi kurmak, konseyi olanları devralmak ve bir elden işletmek üzere İSKİ Genel Müdürlüğünün kurulduğu belirtilmiş, devamı hususlarında de davalı İSKİ’nin; genel heyet, idare şurası ve genel müdürlükçe yönetileceği, denetçileri vasıtasıyla kontrol yapılacağı, yıllık faaliyet ve yatırımlarının bilançolarda belirlenip, genel konseylerin tasvibine sunulacağı ve bütçesinin kamu iktisadi teşekküllerinde uygulanan formüle nazaran tanzim olunacağı düzenlenmiştir.

17. İSKİ’nin vazife ve yetkileri 2560 sayılı Kanun’un 2. hususunda:

“…a) İçme, kullanma ve sanayi suyu gereksinimlerinin her türlü yeraltı ve yer üstü kaynaklarından sağlanması ve gereksinim sahiplerine dağıtılması için; kaynaklardan abonelere ulaşıncaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak yahut yaptırmak, bu projelere nazaran tesisleri kurmak yahut kurdurmak, konseyi olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve tamiratını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek,

b) Kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması yahut bu sulardan tekrar yararlanılması için abonelerden başlanarak bu suların toplanacakları yahut bırakılacakları noktaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak yahut yaptırmak; gerektiğinde bu projelere nazaran tesisleri kurmak ya da kurdurmak; şurası olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve tamirini yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek,

c) Bölge içindeki su kaynaklarının, deniz, göl, akarsu kıyılarının ve yeraltı sularının kullanılmış sularla ve sanayi artıkları ile kirletilmesini, bu kaynaklarda suların kaybına yahut azalmasına yol açacak tesis kurulmasını ve bu çeşit faaliyetlerde bulunulmasını önlemek, bu bahiste her türlü teknik, idari ve tüzel önlemi almak,

d) Su ve kanalizasyon hizmetleri konusunda hizmet alanı içindeki belediyelere verilen vazifeleri yürütmek ve bu bahislerdeki yetkileri kullanmak,

e) Her türlü taşınır ve taşınmaz malı satın almak, kiralamak, ekonomik bedeli kalmamış araç ve gereçleri satmak, İSKİ’nin hizmetleriyle ilgili tesisleri direkt doğruya veya başka kamu yahut özel kuruluşlarla ortak olarak kurmak ve işletmek, bu amaçla kurulmuş yahut kurulmakta olan tesislere iştirak etmek,

f) Kuruluş maksadına dönük çalışmaların gerekli kılması halinde her türlü taşınmaz malı kamulaştırmak yahut üzerinde kullanma hakları tesis etmek” biçiminde düzenlenmiştir.

Birebir Kanun’un 25. hususunda ise, “Yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması yahut bu tip tesislerin işletilmesi, gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak kaidesiyle İSKİ tarafından yerine getirilir. Bu tesislerin yapılması yahut işletilmesine ait harcamalar tarifelere dahil edilemez.” kararı düzenlenmiştir. Davalı İSKİ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 16/1. hususu manasında özel hukuk kararlarına nazaran yönetim edilen bir kamu kuruluşudur ve ticari halde yahut iktisadi temellere nazaran işletilmekte; yaptığı işler itibariyle de ticarethane sayılmakta ve sonuç itibariyle de çok açık biçimde tacir sıfatını taşımakta olup taraflar ortasındaki uyuşmazlığın isimli yargı mercileri önünde görüleceği konuları Özel Daire ile mahallî mahkeme ortasında uyuşmazlık konusu değildir. Mahkemece, karara temel alınan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7/r hususunda de; “Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve başka tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu yahut arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.” Büyükşehir Belediyesinin misyon ve sorumluluklarını ortasında sayılmıştır.

18. Üstte yapılan açıklamalar ışığında somut olaya gelince; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Anadolu Yakası İtfaiye Müdürlüğünün raporunda; 02.06.2014 tarihinde çok yağan yağmurlar nedeniyle Kurbağalıdere’nin taşması sonucu dere kenarı sokak üzerinde bulunan park halindeki araçların dere içerisinde sürüklenerek düşmesiyle dava konusu olayın meydana geldiği belirtilmiştir. Davacının aracında oluşan hasar, çok yağan yağmurdan ötürü derenin taşması suretiyle meydana geldiğine nazaran 2560 sayılı Kanun’un 2 ve 25. hususları yeterince davalı İSKİ tarafından yetki ve misyonu dahilinde bulunan yağmur sularının toplanıp yerleşim yerlerinden uzaklaştırılamaması nedeniyle derenin taşması sonucu meydana gelen ziyanlardan ötürü İSKİ Genel Müdürlüğünün sorumlu tutulabilmesi mümkündür.

19. Bu durumda mahkemece, işin temeline girilerek tarafların argüman ve savunmaları ile toplanan kanıtlar değerlendirilip tartışılmak suretiyle oluşan sonuca nazaran bir karar vermek gerekirken davanın, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından husumetten reddine karar verilmesi hakikat görülmemiştir.

20. Hal bu türlü olunca, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken evvelki kararda direnilmesi yordam ve yasaya alışılmamıştır.

21. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

IV. SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle;

Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden ötürü 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun süreksiz 3. unsuruna nazaran uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Adabı Muhakemeleri Kanunu’nun 429. unsuru mucibince BOZULMASINA,

İstek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

Tıpkı Kanun’un 440. hususu uyarınca kararın bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16.02.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.