Sayıştay’dan temsil, merasim ve ağırlama masrafları ile ilgili kritik karar

Sayıştay Başkanlığı’ndan temsil, merasim ve ağırlama masrafları ile ilgili kritik karar!

Daha evvelki yazılarımızda kamu kurum ve kuruluşlarının temsil harcamalarına çeki nizam verilmesi gerektiğini tabir etmiştik. Sayıştay Başkanlığı bu hususta birçok kamu görevlisinin canını acıtacak biçimde kararlar vermeye başladı. Lakin, gelişen vakit içerisinde bu hususta esaslı bir düzenleme de yapılmadı. Bu kararlardan birisini paylaşarak bu hususta yapılması gerekenleri açıklamaya çalışacağız.

Belediye meclis üyelerine ikram edilen kol saati temsil harcaması kapsamına girer mi?

Sayıştay 8. Dairesi’nin 24.12.2020 tarihli ve Karar No. 191, 9 No.’lu ilamında temsil, merasim ve ağırlama masraflarıyla ilgili değerli bir karara imza atmıştır. Bu kararda özetle şu sözlere yer verilmiştir; belediye lideri tarafından vazife müddetleri sona eren belediye meclis üyelerine armağan edilen kol saatlerinin bedelinin mevzuata karşıt olarak belediye bütçesinden karşılanması sonucu kamu ziyanına sebebiyet verildiği savına ait olarak;

3152 sayılı İçişleri Bakanlığı’nın Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun’un 11’inci unsuruyla İçişleri Bakanlığı’na verilen yetkiye istinaden İçişleri Bakanlığı’nın 25.04.1984 gün ve 27302 sayılı onayı ile yürürlüğe konulan, “Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Merasim Sarfiyatları Yönergesi”nin; “Genel Kural” başlıklı 3’üncü unsurunda; temsil-ağırlama ve merasim masraflarının mevzu, kapsam ve ölçüsünün tayini belediye liderinin takdirine tabidir. .”

“Temsil Masrafları başlıklı 4’üncü unsurunda; temsil sarfiyatları misyonla ilgili olmak kuralıyla; beldede başarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlemek, kupa ve gibisi teşvik uygulamalarında bulunmak, gerçek ve hükmî bireylere plaket, ödül ve armağan vermek, çiçek göndermek, beldede misyona başlayan yahut ayrılan protokole dahil bireyler için toplantılar düzenlemek ve armağan vermek için yapılır.”

“Ağırlama giderleri” başlıklı 5’inci hususunda; ağırlama, beldenin konuğu durumunda olan;

-Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Lideri, Başbakan ve Bakanlar Şurası üyeleri, Hükümet Merkezi yahut öbür vilayetlerin protokolüne dahil bireyler,

-Yabancı ülke temsilcileri yahut konuklar, sanat, bilim, kültür ve spor kollarında temayüz etmiş şahıslar, basın mensupları,

-Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar yahut olacağı anlaşılanlar ile bu şahısların eşleri ve refakatindeki vazifeliler için geleneklere ve davetin şumulüne nazaran, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği masraflarla ziyafet, kokteyl, armağan, çiçek, bahşiş ve taşıma masrafları halinde yapılır.”

“Tören Giderleri” başlıklı 9’uncu unsurunda; aşağıda belirtilen merasimlerin gerektirdiği masrafların tümü yahut bir kısmı, merasim komitesinin kararı ile ödenebilir.

– Resmi ve dini bayramlar ile anma günleri, beldenin kurtuluş günleri, şenlik ve fuarlar, beldenin toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak temel atma ve açılış günleri, ulusal gayrete ilişkin kıymetli günler.”

“Diğer Merasim Giderleri” başlıklı 10’uncu unsurunda ise; üstte unsurlarda belirtilen masraflar dışında kalan ve yapılması belde için de gerekli olan yahut mahalli örf, adet ve toplumsal yaşantı için de gerekli sayılan aktiflik ve merasimler için (nişan, nikah, vefat gibi) harcama yapılabilir” kararlarına yer verilmiştir.

Temsil harcamasında belediye liderlerinin takdir yetkisi kısıtlıdır

Bahis hakkında sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda; Yönergenin 3’üncü hususu ile temsil, ağırlama ve merasim masraflarının husus, kapsam ve ölçüsünün tayininin belediye liderinin takdirine bırakıldığı belirtilmişse de, bu yetki sınırsız olmayıp, kamu faydası ve hizmetin gerekleri ile hudutlu olarak kullanılmalıdır. Zira, bu yetki, sorumluların sav ettiği üzere salt belediye liderinin takdirine bağlı bir yetki olsa idi, yönergenin 2’nci hususunda; “Bu yönerge, belediye yönetiminin başı ve temsilcisi olan belediye liderinin bu sıfatının gereği olarak yapacağı temsil, ağırlama ve merasim masrafları konusunda uyacağı kuralları kapsar.” formunda belediye liderinin takdir yetkisini kısıtlayıcı bir karara yer verilmezdi.

Savunmalarda ayrıyeten, yapılan harcamanın yönergenin 5’inci hususunda yer alan “Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar yahut olacağı anlaşılanlar” kararına binaen gerçekleştirildiği belirtilmişse de, yönergede ağırlama masraflarının; “beldenin konuğu durumunda bulunan” ve unsurda tadadi olarak sayılan bireyler için yapılacağı belirtildiğinden, beldenin konuğu durumunda bulunmayan ve unsurda sayılan şahıslar ortasında yer almayan belediye meclis üyelerine armağan edilen kol saatleri için yapılan ödemenin, ağırlama sarfiyatı olarak da kıymetlendirilmesi mümkün değildir.

Yeniden, yapılan incelemede, bahsi geçen harcamanın, yönergenin sırasıyla 4’üncü, 9’uncu ve 10’uncu unsurlarında düzenlenmiş bulunan “temsil, merasim ve öteki merasim giderleri” kapsamında kıymetlendirilmesi de mümkün bulunmamaktadır.

Kaldı ki, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun belediyenin “görev ve sorumlulukları” ile “yetki ve imtiyazlarının” düzenlendiği 14 ve 15’inci unsurlarında, misyon müddeti sona eren belediye meclisi üyelerine belediye bütçesinden ikram alınması vb. mahiyette bir harcamaya yer verilmemiştir.

Sonuç prestijiyle, belediye lideri tarafından misyon mühletleri sona eren belediye meclisi üyelerine ikram edilen saatlerin belediye bütçesinden karşılanması suretiyle gerçekleştirilen harcamanın ne 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda, ne de Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Merasim Masrafları Yönergesi’nde tanımlanmış bulunan masraflar kapsamında kıymetlendirilmesi mümkün olmadığından, yapılan harcama nedeniyle mevzuata ters davranıldığı açıktır.

Bu prestijle, vazife mühletleri sona eren belediye meclis üyelerine verilen kol saatlerinin bedelinin, belediye liderince kullanılan takdir yetkisi doğrultusunda, mevzuata muhalif olarak belediye bütçesinden karşılanması nedeniyle oluşan kamu ziyanının belediye lideri ve öteki ilgililere ödettirilmesine karar verilmiştir.

Temsil, ağırlama ve merasim sarfiyatlarında neler yapılmalıdır?

Sonuç olarak, Sayıştay Başkanlığı’nın bu mevzularda çok sayıda kararı olmasına karşın kontrolle bu sorunun önüne geçilemeyeceği anlaşılmaktadır. Görüleceği üzere, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Merasim Sarfiyatları Yönergesi hayli eski tarihli bir yönerge olup, adeta belediye liderlerini harcama yapmaya teşvik etmektedir. Şayet bir de belediyenin mali derdi yoksa büsbütün liderin vicdanına kaldık demektir. Bu nedenle ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum ile bu hususlarda Sayıştay Başkanlığı’nın vermiş olduğu tazmin kararları da dikkate alınarak mevzuatın tekrar düzenlenmesi ve bu ödemelere sıkı önlemler getirilmesi gerekmektedir.

Ayrıyeten, bu hususta Sayıştay Başkanlığı’nın karşılaşılan problemler çerçevesinde hazırlayacağı kapsamlı bir rapor ise daha ufuk açıcı olacaktır. Yoksa Sayıştay karar verir, birileri okur, belediye liderleri da beni vatandaş seçti, istediğim üzere harcarım anlayışına kapılır masraf. Tahminen daha sonra seçilmez lakin olan ülke kaynaklarına olur. Özetle temsil, ağırlama ve tanıtım sarfiyatlarında ülke olarak çok güzel imtihan vermediğimizi ve mevzuatla açık kapıları sıkı sıkıya kapatıp kimseleri suçlamamak gerektiğini düşünüyorum.