Oburunun slaytlarını derste kullanmak tazminat gerektirir mi?

Dava, davacının akademik slaytlarının çalınması nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ait açılmıştır.

Bir taraf slaytların kendisine ilişkin olduğu, müsaadesiz kullanıldığı münasebeti ile 80.000.- TL maddi, 20.000.- TL manevi tazminatın tahsilini talep etmiştir.

Karşı taraf ise hırsızlıkla suçlanmasının ağır olduğu ve bu yüzden 30.000 tl tazminat talebi ile karşı dava açmıştır.

Mahkemece asıl davanın kısmen kabulüne karşı davanın reddine dair verilen kararın davalı/karşı davacı vekili ve davalı vekilince temyizi üzerine karar onanmıştır.

Bu sefer davalı/karşı davacı vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi kararı aşağıdaki münasebet ile bozmuştur:

Bir bilginin bilimsel eser kapsamında korunabilmesi için evvelkilerden farklı, özgün ve sahibinin hususiyetini yansıtma özelliğine sahip olması gerekmektedir. Eksper heyeti tarafından sunulan raporda da, “Turnitin” uygulamasındaki taramada davacının üzerinde hak tez ettiği bilgilerin daha evvel var olan bilgiler olduğu, davacının özgün ve bağımsız yeni bir eser ortaya koymadığının belirlenmesine karşın bu bilgilerin davalı tarafından kullanılmasının yapıttan doğan hakları ihlal ettiğinin kabulü yanlışsız görülmemiştir.

5846 Sayılı Kanun’un 33 ve 34. hususlarında ilim ve edebiyat yapıtlarının eğitim ve öğretim hedefiyle kullanılması hukuka uygunluk sebebi olarak sayılmış olup FSEK’in “Temsil Serbestisi” başlıklı 33. hususunda “Yayımlanmış bir yapıtın; tüm eğitim ve öğretim kurumlarında, yüzyüze eğitim ve öğretim amacıyla direkt yahut dolaylı kar emeli gütmeksizin temsili, eser sahibinin ve yapıtın isminin mutat halde açıklanması kuralıyla serbesttir” ve tekrar Kanun’un “Eğitim ve Öğretim İçin Seçme ve Toplama Eserler” başlıklı 34/1. unsurunda, “Yayımlanmış musiki, ilim ve edebiyat yapıtlarından ve alenileşmiş hoş sanat yapıtlarından, niyetin haklı göstereceği bir nispet dahilinde iktibaslar yapılmak suretiyle, hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler bedene getirilmesi serbesttir” halindeki düzenlemeler dikkate alındığında, davalının slaytta yer alan bilgileri müsaadesiz olarak çoğalttığı ve kelam konusu bilgileri eğitim sırasında kullandığı ileri sürülmesine karşın, davalıya isnat olunan aksiyonun temsil serbestisi ve eğitim istisnası kapsamında olup olmadığı değerlendirilmeden karar verilmesi de hakikat görülmeyip kararın bozulması gerekmiştir.

T.C. YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ

E. 2019/136

K. 2020/3265

T. 29.6.2020

DAVA: Taraflar ortasında görülen davada Ankara 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 22/03/2016 gün ve 2012/9 – 2016/52 Sayılı kararı onayan Daire’nin 17/10/2018 gün ve 2016/14730 – 2018/6413 Sayılı kararı aleyhinde davalı/karşı davacı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin müddeti içinde verildiği de anlaşılmış olmakla, belge için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yeniden belge içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm evraklar okunup, incelendikten sonra gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR: Davacı-karşı davalı vekili, müvekkilinin O.’de 2004 yılında lisansüstü öğrencilere ders verdiğini, derste kullandığı slaytlarda tüm hakların kendisine ilişkin olduğunu, O.’nün uzaktan öğretim yaparak Çin’deki öğrencilere de bu dersi verdiğini, fakat derse ait slaytların birçoğunun müvekkilinin kendi hazırladığı slaytlar olduğunu, Türkiye’de bu dersin sadece müvekkili tarafından verilirken son birkaç yıldır isteyen herkesin sunumlarına erişebildiğini, seminer taleplerinin azaldığını, husus hakkında O. Enformatik Enstitüsü’ne 17.05.2011 tarihinde ihtarname çekilerek derslerde kullanılan müvekkiline ilişkin özgün içeriğin kullanımının durdurulmasının ve yapılan yayının kapatılmasının istendiğini, fakat olumsuz cevap alındığını ileri sürerek, yurt dışına yapılan ders yayınlarından müvekkiline ilişkin olan içeriğin çıkartılmasını ya da yayınının durdurulmasını, içeriğin diğerlerince kopyalanmış olma mümkünlüğü ve müvekkilinin tıpkı içerikte eğitim ya da ders veremeyecek olmasından ötürü uğrayacağı ziyana karşılık şimdilik 80.000.- TL maddi, 20.000.- TL manevi tazminatın tahsilini talep etmiştir.

Davalı/karşı davacı vekili, asıl davanın reddini istemiş; karşı davada ise, müvekkilinin, davacının kendisini akademik hırsızlıkla suçlaması sebebi ile zan altında bırakıldığını, bu olayın yayılması sebebi ile manevi ziyana uğradığını ileri sürerek 30.000.- TL manevi tazminatın tahsilini talep etmiştir.

Davalı rektörlük vekili, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece asıl davanın kısmen kabulüne karşı davanın reddine dair verilen kararın davalı/karşı davacı vekili ve davalı O. vekilince temyizi üzerine karar Dairemizce onanmıştır.

Bu defa davalı/karşı davacı vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.

1) Belgedeki yazılara, mahkeme kararında belirtilip Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere, bir kişinin kendisine ilişkin olan eser ya da bilimsel bilgiler nedeniyle bunu kullanan bireylere karşı dava açmasının anayasal hak arama özgürlüğü kapsamında olup mahkemece karşı davanın reddinin yerinde olmasına nazaran, davalı/karşı davacı vekilinin karşı davaya yönelik HUMK’nun 440. unsurunda sayılan hallerden hiçbirisini ihtiva etmeyen karar düzeltme isteğinin reddi gerekir.

2) Davalı vekilinin asıl davaya yönelik karar düzeltme istemine gelince; 5846 Sayılı FSEK uyarınca sahibinin hususiyetini yansıtan, özgün eser niteliğini haiz ve kanunda sayılan eser cinslerinden birine giren fikri eserler üzerinde eser sahiplerinin sürece, çoğaltma, yayma, temsil ve umuma iletim mali hakları bulunmaktadır. Davacı taraf kendisine ilişkin bilimsel eser niteliğinde olan slaytların davalı … tarafından müsaadesiz çoğaltılarak davalı üniversitede ders anlatımı sırasında müsaadesiz olarak temsil suretiyle kullanıldığı teziyle eldeki davayı açmıştır. Davalı … ise, kelam konusu bilgilerin daha evvel kamuya sunulan farklı kaynaklardan edinilen bilgiler olduğu ve davacıya ilişkin eser olmadığı savunmasında bulunmuştur.

Mahkemece davalının davacıya ilişkin slaytları % 11,9 oranında motamot ve müsaadesiz olarak ders anlatımında kullandığı gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, bir bilginin bilimsel eser kapsamında korunabilmesi için evvelkilerden farklı, özgün ve sahibinin hususiyetini yansıtma özelliğine sahip olması gerekmektedir. Ayrıyeten eksper heyeti tarafından sunulan raporda da, “Turnitin” uygulamasındaki taramada davacının üzerinde hak argüman ettiği bilgilerin daha evvel var olan bilgiler olduğu, davacının özgün ve bağımsız yeni bir eser ortaya koymadığının belirlenmesine karşın bu bilgilerin davalı tarafından kullanılmasının yapıttan doğan hakları ihlal ettiğinin kabulü hakikat görülmemiştir.

3) Kabule nazaran de, 5846 Sayılı Kanun’un 33 ve 34. unsurlarında ilim ve edebiyat yapıtlarının eğitim ve öğretim hedefiyle kullanılması hukuka uygunluk sebebi olarak sayılmış olup FSEK’in “Temsil Serbestisi” başlıklı 33. unsurunda “Yayımlanmış bir yapıtın; tüm eğitim ve öğretim kurumlarında, yüzyüze eğitim ve öğretim niyetiyle direkt yahut dolaylı kar gayesi gütmeksizin temsili, eser sahibinin ve yapıtın isminin mutat biçimde açıklanması koşuluyla serbesttir” ve tekrar Kanun’un “Eğitim ve Öğretim İçin Seçme ve Toplama Eserler” başlıklı 34/1. hususunda, “Yayımlanmış musiki, ilim ve edebiyat yapıtlarından ve alenileşmiş hoş sanat yapıtlarından, amacın haklı göstereceği bir nispet dahilinde iktibaslar yapılmak suretiyle, hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler bedene getirilmesi serbesttir” formundaki düzenlemeler dikkate alındığında, davalı …’ın slaytta yer alan bilgileri müsaadesiz olarak çoğalttığı ve kelam konusu bilgileri O.’de eğitim sırasında kullandığı ileri sürülmesine karşın, davalıya isnat olunan hareketin belirtilen yasal düzenlemeler kapsamında isnat olunan aksiyonun temsil serbestisi ve eğitim istisnası kapsamında olup olmadığı değerlendirilmeden karar verilmesi de gerçek görülmeyip Dairemizin 17.10.2018 tarih, 2016/14730 E.-2018/6413 K. sayılı onama ilamının bu sebeple de kaldırılarak mahkemece verilen kararın üstte açıklanan münasebet ile bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ : Üstte (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı/karşı davacı … vekilinin karşı davaya yönelik karar düzeltme itirazlarının REDDİNE, (2) ve (3) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı/karşı davacı … vekilinin asıl davaya yönelik karar düzeltme itirazlarının kabulüyle Dairemizin 17.10.2018 tarih, 2016/14730 E.-2018/6413 K. sayılı onama ilamının kaldırılarak kararın üstte açıklanan münasebet ile BOZULMASINA, aşağıda yazılı bakiye 38,50 TL karar düzeltme harcının ve 3506 Sayılı Kanun ile değiştirilen HUMK 442/3. unsuru kararı uyarınca takdiren 477,45 TL para cezasının karar düzeltilmesini isteyen karşı davaya yönelik-karşı davacıdan alınarak Hazine’ye gelir kaydedilmesine, ödediği temyiz peşin, temyiz ilam ve karar düzeltme harçlarının isteği halinde karar düzeltme isteyen asıl davaya yönelik-davalı/karşı davacıya iadesine, 29.06.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.