DOLAR
EURO
ALTIN
BIST
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Konya °C

İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Yönetmeliği

YÖNETMELİK Adalet Bakanlığından: İSİMLİ TAKVİYE VE MAĞDUR HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ KISIM Genel Kararlar BİRİNCİ KISIM Maksat …

İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Yönetmeliği
30.04.2021
A+
A-

YÖNETMELİK

Adalet Bakanlığından:

İSİMLİ TAKVİYE VE MAĞDUR

HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ KISIM

Genel Kararlar

BİRİNCİ KISIM

Maksat, Kapsam, Destek ve Tanımlar

Hedef

HUSUS 1 – (1) Bu Yönetmeliğin emeli; isimli süreçte cürüm mağdurlarına ve isimli takviyeye muhtaçlık duyan şahıslara sağlanacak hizmetler ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemelere sunulacak hizmetlerin yerine getirilmesine dair misyon, yetki ve sorumluluklar ile buna ait yordam ve temelleri düzenlemektir.

Kapsam

UNSUR 2 – (1) Bu Yönetmelik; isimli süreçte kabahat mağdurlarına ve isimli dayanağa muhtaçlık duyan bireylere sunulacak hizmetler ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemelere sunulacak hizmetlere ait temel unsurları, yükümlülükleri, merkez ve taşra teşkilatının çalışma metot ve asıllarını kapsar.

Destek

UNSUR 3 – (1) Bu Yönetmelik; 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 52, 234 ve 236 ncı unsurları, 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Muhafaza Kanununun 15, 22, 32, 33, 34, 35 ve 39 uncu unsurları, 9/1/2003 tarihli ve 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Vazife ve Yargılama Tarzlarına Dair Kanunun 5, 6 ve 7 nci unsurları, 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 53 üncü unsuru, 10/6/2020 tarihli ve 31151 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 63 sayılı Hata Mağdurlarının Desteklenmesine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 12 ve 16 ncı unsurlarına dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

HUSUS 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Adalet komitesi: İsimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesini,

b) İsimli dayanak hizmetleri: Cumhuriyet başsavcılığı yahut mahkemelerin talebiyle ya da bireylerin başvurusu ile psikolog, pedagog, toplumsal çalışmacılar ve ilgili başka işçi aracılığıyla sunulan hizmetleri,

c) İsimli dayanak vazifelisi: İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ile isimli dayanak ve mağdur hizmetleri müdürlükleri bünyesinde psikolog, pedagog ve toplumsal çalışmacı olarak çalışanları,

ç) İsimli görüşme: Mahkemelerden yahut Cumhuriyet başsavcılıklarından isimli görüşme odasına yönlendirilen evraklardaki şahıslarla isimli görüşme odalarında yaşlarına ve içinde bulundukları duruma uygun halde isimli takviye vazifelisi aracılığıyla yapılan görüşmeyi,

d) İsimli görüşmeci: İsimli görüşme odasında çalışmak üzere görevlendirilen isimli dayanak görevlisini,

e) Bakan: Adalet Bakanını,

f) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,

g) Bakmakla yükümlü olunan kişi: Kabahat hasebiyle ölenin eşini, çocuğunu, anasını, babasını, kardeşini yahut ölenle evlatlık bağı bulunanları,

ğ) Lider: Bakanlık İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Liderini,

h) Başkanlık: Bakanlık İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığını,

ı) İstekli: İsimli dayanak ve mağdur hizmetleri müdürlüğünde bilgi, marifet ve ilgi alanları doğrultusunda gönüllülük temeline nazaran çalışan kişiyi,

i) Kırılgan küme: İsimli dayanak vazifelileri tarafından yapılan ferdi kıymetlendirme sonucunda hatadan daha fazla etkilendiği ve korunması gerektiği tespit edilen mağdurlar ile isimli sisteme dahil olan çocukları,

j) Mağdur: Hata nedeniyle fizikî, zihinsel, ruhsal yahut ekonomik olarak direkt ziyan gören gerçek kişiyi,

k) Müdür: İsimli dayanak ve mağdur hizmetleri müdürünü,

l) Müdürlük: İsimli takviye ve mağdur hizmetleri müdürlüğünü,

m) UYAP: Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemini,

tabir eder.

İKİNCİ KISIM

Temel Unsurlar ve İşbirliği

Temel unsurlar

HUSUS 5 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan takviye ve hizmetlerin yerine getirilmesinde eşitlik, insan onuruna hürmet, dürüstlük ve mahremiyet unsurları temel alınarak aşağıdaki konulara riayet edilir:

a) Cinsiyet, yaş, engellilik, ırk, toplumsal sınıf, lisan, din, siyasi görüş yahut öbür sebeplerle ayrımcılık yapılamaz; aşağılayıcı, onur kırıcı telaffuz ve davranışlarda bulunulamaz.

b) Herkesin özel ve farklı olduğu kabul edilerek, görüşme ve süreçler gerçekleştirilirken yazılı ya da kelamlı bağlantıda yalın ve açık bir lisan kullanılır.

c) Hizmetin sunumu sırasında elde edilen ferdî bilgilerin ve düzenlenen raporların kapalılığı ilgili mevzuat kararları kapsamında korunur. Bu bilgiler ilgili mevzuatta öngörülen haller dışında hiçbir kurum ve bireye verilemez.

ç) Mesleksel etiğe ve tarafsızlığa gölge düşürecek tavır, davranış ve bağlantılardan kaçınılır.

d) Bireylerin, örselenmelerine yol açabilecek aksiyonların engellenmesi, ilgili mevzuat kararları gizli kalmak kaydıyla istemedikleri bireylerle yüz yüze getirilmemeleri, güvenliklerinin sağlanması ve temel muhtaçlıklarının karşılanması için gereken önlemler alınır.

(2) Mağdurlara yönelik iş ve süreçler yerine getirilirken; mağdura azami hürmetin gösterilmesinin yanında, mağdurun manaya ve anlaşılma hakkı gözetilir.

(3) Sunulan hizmetler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından kişinin örselenmesini engelleyecek biçimde işbirliği ve karşılıklı bağlantı içerisinde, gecikmeksizin, koordineli ve aktif bir formda yerine getirilir.

Çocuğun üstün faydası

HUSUS 6 – (1) Çocuklara yönelik tüm iş ve süreçler ile hizmet sunumunda çocuğun üstün faydası prensibi temel alınır.

(2) Çocuklar hakkındaki iş ve süreçler, çocuğun örselenmesini engelleyecek biçimde vaktinde ve mümkün olan en kısa müddette gerçekleştirilir. Mecburilik olmadıkça bu süreçler tekrar edilmez.

(3) Tabir ve beyan süreçlerinde, mağdur çocukların telaş seviyesini düşürerek kendilerini daha rahat tabir edebilmelerini sağlamak maksadıyla isimli dayanak vazifelilerinin uzmanlığından faydalanılır.

(4) Çocuklar isimli süreçler hakkında gelişim seviyelerine uygun formda bilgilendirilir.

(5) Manaya ve anlaşılma hakkı gözetilerek çocukların alınacak kararlar öncesinde kendilerini tabir etmelerine imkan tanınır.

(6) Çocukların örselenmelerine neden olabilecek aksiyonların önlenmesi gayesiyle gerekli önlemler alınır.

Müracaat ve işbirliği

HUSUS 7 – (1) Mağdurların, bu Yönetmelikteki hizmet ve yardımlardan faydalanabilmeleri için kolluğa, Cumhuriyet başsavcılığına yahut müdürlüğe başvurmaları ve işbirliği içerisinde hareket etmeleri gerekir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan hizmetlerin sunumunda, müracaat şartı çocuklar için aranmaz.

İKİNCİ KISIM

Teşkilat

BİRİNCİ KISIM

Merkez Teşkilatı

Başkanlık ve Müracaat Konseyi

UNSUR 8 – (1) İsimli takviye ve mağdur hizmetleri, Bakanlık merkez teşkilatında Başkanlık tarafından yürütülür.

(2) Bakanlıkta, isimli takviye ve mağdur hizmetleri ile bu hizmetlerin uyumuna ait müşavere organı olarak İstişare Şurası oluşturulur.

Başkanlığın misyon ve yetkileri

HUSUS 9 – (1) Başkanlığın misyon ve yetkileri şunlardır:

a) Kırılgan kümeye yönelik hak ve hizmetlerin geliştirilmesi ve uygulanmasına ait faaliyetleri yürütmek.

b) Mağdurların kendilerine tanınan haklar ve yardımlar konusunda bilgilendirilmesine yönelik çalışmalar yürütmek.

c) İsimli takviyeye muhtaçlık duyanlara uygun müdahale programları geliştirmek, tekrarlanan mağduriyetleri önleyici önlemler almak ve psiko-sosyal dayanak hizmetlerinin geliştirilmesine ve uygulanmasına yönelik faaliyetleri yürütmek.

ç) Mağdurların adalete erişimini güçlendirmeye yönelik çalışmalar yapmak ve uygulamak.

d) İsimli süreçte şahitlere yönelik hizmetlerin geliştirilmesine ve uygulanmasına ait faaliyetleri yürütmek.

e) Adliyelerde vazife alan pedagog, psikolog ve toplumsal çalışmacı üzere uzmanların çalışma yol ve temellerini belirlemek.

f) İsimli yardımla ilgili mevzuatın Bakanlığa verdiği misyonları ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde yürütmek ve isimli yardım hizmetlerinin aktif ve verimli bir formda işleyişine yönelik önlemleri almak.

g) Vazife alanına giren hususlarda kamu kurum ve kuruluşları yahut sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapmak.

ğ) Mağdurların her alanda desteklenmesini sağlamak gayesiyle toplumsal farkındalığı artırıcı faaliyetlerde bulunmak.

h) Bakan tarafından verilen öteki vazifeleri yapmak.

Şube müdürlükleri

HUSUS 10 – (1) Başkanlık aşağıdaki şube müdürlüklerinden oluşur:

a) İsimli Yardım Hizmetleri Şube Müdürlüğü.

b) Çocuk Takviye Hizmetleri Şube Müdürlüğü.

c) Bayan Takviye Hizmetleri Şube Müdürlüğü.

ç) Şahit ve Öbür Mağdur Dayanak Hizmetleri Şube Müdürlüğü.

d) Taşra Teşkilatı Şube Müdürlüğü.

e) İdari ve Mali Hizmetler Şube Müdürlüğü.

İsimli Yardım Hizmetleri Şube Müdürlüğü

UNSUR 11 – (1) İsimli Yardım Hizmetleri Şube Müdürlüğünün vazifeleri şunlardır:

a) İsimli yardım hizmetlerinin kalitesinin artırılmasına ve bu hizmetten faydalananların adalete erişimlerinin güçlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütmek.

b) İsimli yardım alanındaki ulusal ve memleketler arası gelişmeleri takip etmek, düzenlenen etkinliklere katılmak, projeler geliştirmek ve isimli yardım mevzuatının geliştirilmesine katkıda bulunmak.

c) Sunulan isimli yardım hizmetlerinin aktifliğinin artırılması için Türkiye Barolar Birliği, barolar ve başka ilgili ünitelerle işbirliği içinde çalışmak.

ç) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen öbür vazifeleri yerine getirmek.

Çocuk Dayanak Hizmetleri Şube Müdürlüğü

UNSUR 12 – (1) Çocuk Dayanak Hizmetleri Şube Müdürlüğünün misyonları şunlardır:

a) Suça sürüklenen, mağdur yahut şahit sıfatıyla isimli sürece dahil olan çocuklara yönelik psiko-sosyal müdahale ve temel yaklaşım programları geliştirmek.

b) İsimli sürece dahil olan çocukların sahip oldukları haklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca kendilerine sunulan hizmetler konusunda bilgilendirilmelerine yönelik çalışmalar yapmak.

c) Çocuk hakları alanında ulusal ve milletlerarası gelişmeleri takip etmek, düzenlenen etkinliklere katılmak ve mevzuatın geliştirilmesine katkıda bulunmak.

ç) Çocuk adaleti alanındaki hizmetlerin kalitesinin artırılması ile çocukların adalete erişiminin güçlendirilmesine yönelik projeler geliştirmek.

d) Çocuklara yönelik hizmet sunan kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile koordineli formda çalışmalar yürütmek.

e) Çocuk hak ve siyasetlerine ait olarak gereksinim duyulan bahislerde araştırma, inceleme ve tahlil çalışmaları yürütmek.

f) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen öbür vazifeleri yerine getirmek.

Bayan Takviye Hizmetleri Şube Müdürlüğü

UNSUR 13 – (1) Bayan Takviye Hizmetleri Şube Müdürlüğünün vazifeleri şunlardır:

a) Bayan mağdurlara yönelik psiko-sosyal müdahale programları geliştirmek.

b) Bayan mağdurların sahip oldukları haklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca kendilerine sunulan hizmetler konusunda bilgilendirilmelerine yönelik çalışmalar yapmak.

c) Ulusal ve milletlerarası gelişmeleri takip etmek, düzenlenen etkinliklere katılmak ve mevzuatın geliştirilmesine katkıda bulunmak.

ç) Şiddet mağduru bayanlara sunulan hizmetlerin aktifliğinin artırılması ile bayan mağdurların adalete erişiminin güçlendirilmesine yönelik araştırma, inceleme ve tahlil çalışmaları yapmak ve projeler geliştirmek.

d) Şiddet mağduru bayanlara yönelik hizmet sunan kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile koordineli halde çalışmalar yürütmek.

e) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen başka vazifeleri yerine getirmek.

Şahit ve Öteki Mağdur Takviye Hizmetleri Şube Müdürlüğü

UNSUR 14 – (1) Şahit ve Başka Mağdur Dayanak Hizmetleri Şube Müdürlüğünün misyonları şunlardır:

a) Şahitleri sahip oldukları haklar ile misyon ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek üzere çalışmalar yürütmek.

b) Öteki şube müdürlüklerinin misyon alanı dışında kalan yaşlı ve engelliler ile mülteci ve süreksiz muhafaza altındaki yabancılar üzere kırılgan kümeye dahil mağdurları sahip oldukları haklar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından kendilerine sunulan hizmetler konusunda bilgilendirmek üzere çalışmalar yürütmek.

c) Şahitler ile öteki şube müdürlüklerinin vazife alanı dışında kalan mağdurlara yönelik psiko-sosyal müdahale programları geliştirmek.

ç) Tanıklığın değer ve bedeline ait farkındalık oluşturmak üzere çalışmalar yürütmek.

d) Ulusal ve milletlerarası gelişmeleri takip etmek, düzenlenen etkinliklere katılmak ve mevzuatın geliştirilmesine katkıda bulunmak.

e) Şahitler ile başka şube müdürlüklerinin vazife alanı dışında kalan mağdurlara hizmet sunan kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile koordineli biçimde çalışmalar yürütmek.

f) Gereksinim duyulan bahislerde araştırma, inceleme ve tahlil çalışmaları yürütmek, projeler geliştirmek.

g) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen başka misyonları yerine getirmek.

Taşra Teşkilatı Şube Müdürlüğü

UNSUR 15 – (1) Taşra Teşkilatı Şube Müdürlüğünün misyonları şunlardır:

a) Müdürlükler aracılığıyla sunulan hizmetlerin uyumunu ve yeknesaklığını sağlamak.

b) Müdürlüklerin çalışma yol ve temellerini belirlemek, yürütülen çalışmaları takip ederek hizmet kalitesinin artırılmasını sağlamak.

c) İsimli görüşme odalarının çalışma yol ve asıllarını belirlemek.

ç) İsimli görüşme odalarının faal kullanımı ile isimli görüşmenin niteliğinin artırılmasına yönelik faaliyetler yürütmek.

d) İsimli görüşme odalarında yapılan görüşmelere ve müdürlüklerde sunulan hizmetlere ait istatistiki dataları toplamak.

e) Müdürlüklerin ve isimli görüşme odalarının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütmek.

f) Taşra teşkilatında vazife yapan işçiye yönelik eğitim ve uygulama faaliyetlerini ilgili üniteler ile işbirliği içerisinde düzenlemek.

g) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen öteki vazifeleri yerine getirmek.

İdari ve Mali Hizmetler Şube Müdürlüğü

UNSUR 16 – (1) İdari ve Mali Hizmetler Şube Müdürlüğünün misyonları şunlardır:

a) Başkanlığın faaliyetlerinin aktif ve verimli formda yürütülebilmesi için gereksinim duyulan idari işleri planlamak ve yürütmek, gerekli araç, gereç ve materyal ile hizmet alımlarını gerçekleştirmek.

b) Başkanlığa ilişkin yazışma, evrak kayıt, dokümantasyon ile arşiv iş ve süreçlerini yürütmek.

c) Başkanlıkta çalışanların misyona başlama, ayrılma ve müsaade üzere durumlarıyla ilgili olarak gerekli süreçleri yapmak.

ç) Başkanlığa tahsis edilen ödeneklerin takibi ile tahakkuk iş ve süreçlerini yapmak.

d) Her türlü teknik, bakım ve tamir işlerini yaptırmak.

e) Başkanlığın taşınır kayıtlarını tutmak.

f) Mevzuatla ya da Lider tarafından verilen başka misyonları yerine getirmek.

İKİNCİ KISIM

İstişare Şurası, Çalışma Adap ve Asılları

İstişare Şurasının oluşumu

HUSUS 17 – (1) Bakanlıkta, isimli dayanak ve mağdur hizmetlerine ait müracaat organı niteliğinde misyon yapmak üzere ilgili Bakan Yardımcısının başkanlığında Müracaat Şurası oluşturulur.

(2) Müşavere Heyetinde aşağıdaki üyeler yer alır:

a) Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı Bakan Yardımcısı.

b) Gençlik ve Spor Bakanlığı Bakan Yardımcısı.

c) İçişleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı.

ç) Ulusal Eğitim Bakanlığı Bakan Yardımcısı.

d) Sıhhat Bakanlığı Bakan Yardımcısı.

e) Türkiye Barolar Birliği Lideri yahut temsilcisi.

f) Yükseköğretim Kurulunca görevlendirilecek, üniversitelerin biri hukuk fakültelerinden, biri ise toplumsal hizmet, psikoloji, ruhsal danışmanlık ve rehberlik kısımlarından olmak üzere profesör yahut doçent unvanına sahip öncelikle bu Yönetmeliğin içerdiği hususlarda çalışmaları bulunan iki öğretim üyesi.

g) İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Lideri.

(3) İstişare Heyetinin sekretarya hizmetleri Başkanlık tarafından yerine getirilir.

Müracaat Konseyinin misyonları

HUSUS 18 – (1) Müracaat Şurasının misyonları şunlardır:

a) İsimli takviye ve mağdur hizmetlerinin sunumuna ait mevzuat ve uygulamaları kıymetlendirmek, karşılaşılan sıkıntıların tahliline yönelik tavsiye niteliğinde kararlar almak.

b) İsimli dayanak ve mağdur hizmetlerinin daha faal ve verimli formda sunulmasını sağlamak maksadıyla ilgili kurum ve kuruluşlar ortasında uyumu sağlamak.

c) Mevzuatla verilen öteki misyonları yerine getirmek.

Müşavere Konseyinin çalışma adap ve temelleri

HUSUS 19 – (1) Müracaat Şurası her takvim yılında en az bir sefer toplanır. Konsey lideri, gerekli gördüğü hallerde Müşavere Heyetini toplantıya çağırabilir.

(2) Başkanlıkça, toplantı tarihinden en az 1 ay evvel İstişare Konseyine üye gönderecek kurumlara toplantının yerini, tarihini ve saatini belirten davet yazısı gönderilir. Davet yazısında toplantıya katılacak bireyler ile gündeme ait teklif ve görüşlerin bildirilmesi istenir.

(3) Gelen teklif ve görüşler ile müdürlüklerin ve uyum heyetlerinin yıllık faaliyet raporları dikkate alınarak hazırlanan gündem toplantı tarihinden en az on beş gün evvel üyelere gönderilir.

(4) İstişare Heyeti toplantılarına uzman bireyler, sivil toplum kuruluşları ile başka kurum yahut kuruluşların temsilcileri davet edilerek görüşleri alınabilir.

(5) İstişare Konseyi toplantısında gündem Başkanlıkça takdim edilir. Toplantıya katılanların çoğunluğunun oyuyla yeni hususlar gündeme alınabilir.

(6) Toplantı içeriği ile alınan kararlar tutanağa bağlanır ve Müşavere Şurası üyelerince imzalanır. Kararlar Başkanlıkça ilgili kurum ve kuruluşlara iletilir.

(7) Alınan kararlar toplantıya katılan Bakanlıklarca ilgili kurumlara genelge yahut duyuru halinde bildirilebilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Taşra Teşkilatı

Müdürlük ve hizmetin yürütülmesi

HUSUS 20 – (1) İsimli dayanak ve mağdur hizmetleri, bulundukları adliyedeki Cumhuriyet başsavcılığı ile mahkemelere yönelik hizmet sunan müdürlükler tarafından yürütülür.

(2) Adalet kurulu bulunan yerlerde Bakanlığa bağlı olarak Cumhuriyet başsavcılığının nezaret ve kontrolünde müdürlük kurulur.

(3) İş durumu ve coğrafik pozisyon göz önüne alınarak adalet komitesi bulunmayan yerlerde Bakanlık onayı ile müdürlükler yahut müdürlüğe bağlı ofisler kurulabilir.

(4) Müdürlüklerde bir müdür ile kâfi sayıda isimli dayanak vazifelisi ve yardımcı işçi bulunur.

(5) İsimli takviye ve mağdur hizmetlerinin aktif ve bütüncül sunumunu sağlamak hedefiyle müdürlük bulunan yerlerde uyum şuraları oluşturulur.

Müdürlüğün misyonları

HUSUS 21 – (1) Müdürlüğün misyonları şunlardır:

a) Mağdurları kendilerine tanınan haklar ve yardımlar konusunda bilgilendirmek ve yönlendirmek.

b) İsimli süreçte, kırılgan kümeye yönelik dayanak hizmetlerini sunmak.

c) İsimli takviyeye gereksinim duyanlara uygun müdahale programlarını uygulamak, tekrarlanan mağduriyetlerini önleyici önlemler almak ve psiko-sosyal dayanak faaliyetlerini yürütmek.

ç) İsimli süreçte misyon alan isimli dayanak vazifelilerinin koordineli ve aktif halde çalışmalarını sağlamak.

d) Mağdurların adalete erişiminin güçlendirilmesine yönelik faaliyetler yürütmek.

e) İsimli süreçte şahitlerin desteklenmesine yönelik hizmetleri sunmak.

f) İsimli yardım hizmetlerine ait bilgilendirme yaparak ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde hizmetin faal sunulmasına yönelik faaliyetleri yürütmek.

g) Vazife alanıyla ilgili hizmet sunan kamu kurum ve kuruluşları yahut sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapmak.

ğ) Müdürlüğün vazife alanına giren bahislerde toplumsal farkındalığı artırıcı faaliyetlerde bulunmak.

h) Mevzuatla yahut Bakanlıkça verilen öteki misyonları yerine getirmek.

Ofisler

HUSUS 22 – (1) Müdürlük bünyesinde aşağıdaki ofisler bulunur:

a) Bilgilendirme ve yönlendirme ofisi.

b) Kırılgan küme takviye ofisi.

c) Ceza yargılaması takviye ofisi.

ç) Hukuk yargılaması takviye ofisi.

d) İsimli yardım hizmetleri ofisi.

Bilgilendirme ve yönlendirme ofisi

UNSUR 23 – (1) Bilgilendirme ve yönlendirme ofisinin misyonları şunlardır:

a) Başvuran ya da yönlendirilen bireyleri, kamu kurum ve kuruluşları tarafından kendilerine sunulan hizmetler konusunda bilgilendirmek.

b) 38 inci unsur uyarınca ferdî kıymetlendirme yapılması gerektiği düşünülen mağdurları istekleri dahilinde sisteme kaydederek kırılgan küme takviye ofisine yönlendirmek.

c) Mağdurları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından kendilerine sunulan hizmetlerden faydalanabilmeleri hedefiyle ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirmek.

ç) Müdürlüğe gelen evrakın gereğini yapmak.

d) Uyum şurasının sekretarya hizmetlerini yerine getirmek.

e) Müdür tarafından verilen başka vazifeleri yerine getirmek.

Kırılgan küme dayanak ofisi

UNSUR 24 – (1) Kırılgan küme dayanak ofisinin vazifeleri şunlardır:

a) Yapılan ferdi kıymetlendirme sonucunda kırılgan kümeye dahil olduğu tespit edilen mağdurlara yönelik isimli dayanak planı hazırlayarak psiko-sosyal dayanak sağlamak.

b) İsimli süreçte aktif dayanağa gereksinim duyan mağdurlara yönelik hizmetlerde hadise idaresi uygulamak.

c) İsimli görüşme odalarına ait iş ve süreçleri yürütmek.

ç) Müdür tarafından verilen öbür misyonları yerine getirmek.

Ceza yargılaması takviye ofisi

UNSUR 25 – (1) Ceza yargılaması dayanak ofisinin vazifeleri şunlardır:

a) Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından 5395 sayılı Kanunun 15 inci unsurunun ikinci fıkrası, 22 nci unsurunun birinci ve ikinci fıkraları ile 34 üncü, 35 inci ve 39 uncu unsurları mucibince yapılması istenen süreçleri yapmak.

b) Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından 5271 sayılı Kanunun 236 ncı hususu mucibince yapılması istenen süreçleri yapmak.

c) Müdür tarafından verilen başka vazifeleri yerine getirmek.

Hukuk yargılaması dayanak ofisi

UNSUR 26 – (1) Hukuk yargılaması takviye ofisinin vazifeleri şunlardır:

a) Mahkemeler tarafından 4787 sayılı Kanunun 5 inci, 6 ncı ve 7 nci hususları yeterince yapılması istenen süreçleri yapmak.

b) İsimli dayanak vazifelilerinin misyon alanına giren bahislerde hukuk mahkemelerinin taleplerine ait iş ve süreçleri yapmak.

c) Müdür tarafından verilen başka vazifeleri yerine getirmek.

İsimli yardım hizmetleri ofisi

UNSUR 27 – (1) İsimli yardım hizmetleri ofisinin misyonları şunlardır:

a) İsimli yardıma muhtaçlık duyanlara, bu hizmete başvurabilmeleri için gerekli olup UYAP üzerinden temin edilebilen bilgi ve dokümanların toplanmasında yardımcı olmak ve ilgili ünitelere yönlendirmek.

b) Baroların isimli yardım ofisleri ile eşgüdüm halinde çalışmak.

c) Müdür tarafından verilen başka vazifeleri yerine getirmek.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Uyum Heyeti, Çalışma Tarz ve Asılları

Uyum konseyinin oluşumu

HUSUS 28 – (1) Müdürlük kurulan yerlerde sunulan isimli dayanak ve mağdur hizmetlerinin aktifliğinin ve verimliliğinin artırılması gayesiyle uygulamada karşılaşılan meselelerin tahliline ait tekliflerde bulunmak üzere Cumhuriyet başsavcısı yahut görevlendireceği Cumhuriyet başsavcıvekilinin başkanlığında ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin iştirakiyle uyum konseyi oluşturulur.

(2) Uyum heyetinde aşağıdaki üyeler yer alır:

a) İsimli takviye ve mağdur hizmetleri müdürü.

b) Aile ve toplumsal hizmetler müdürü yahut şube müdürü.

c) Baro lideri yahut temsilcisi.

ç) Belediye lideri.

d) Emniyet müdürü.

e) Gençlik ve spor müdürü.

f) Jandarma kumandanı.

g) Ulusal eğitim müdürü.

ğ) Sıhhat müdürü.

h) Toplumsal yardımlaşma ve dayanışma vakfı müdürü.

ı) Cumhuriyet başsavcılığınca, mağdur hakları alanında hizmet sunan dernek ve vakıflar ortasından belirlenen bir temsilci.

Uyum konseyinin vazifeleri

HUSUS 29 – (1) Uyum konseyinin vazifeleri şunlardır:

a) İsimli takviye ve mağdur hizmetlerinin sunulmasında uygulamada karşılaşılan sıkıntıları pahalandırmak ve tahlil tekliflerinde bulunmak.

b) İlgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları ortasında işbirliğini sağlamak, sunulan hizmetlerin aktifliğini artırmak hedefiyle projeler ve uygulamalar geliştirmek.

c) Hakkında olay idaresi uygulanan mağdurlara öteki kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları tarafından sunulan hizmetlerde aktifliğin ve uyumun sağlanabilmesi için alınması gereken önlemleri pahalandırmak.

ç) Mevzuatla verilen öteki misyonları yapmak.

Uyum konseyinin çalışma yöntem ve temelleri

HUSUS 30 – (1) Uyum şurası her takvim yılında en az iki kere toplanır. Heyet lideri, gerekli gördüğü hallerde heyeti toplantıya çağırabilir.

(2) Müdürlükçe toplantı tarihinden en az yirmi gün evvel uyum şurasına üye gönderecek kurumlara toplantının yerini, tarihini ve saatini belirten davet yazısı gönderilir. Davet yazısında toplantıya katılacak bireyler ile gündeme ait teklif ve görüşlerin bildirilmesi istenir.

(3) Kurumların teklif ve görüşleri de dikkate alınarak hazırlanan gündem toplantı tarihinden en az bir hafta evvel üyelere gönderilir.

(4) Mağdur dayanak hizmetleri alanında çalışan ve kırılgan kümelere hizmet sunan kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri de konsey toplantılarına davet edilebilir.

(5) Uyum konseyi toplantısında gündem müdürlükçe takdim edilir. Toplantıya katılanların çoğunluğunun oyuyla yeni hususlar gündeme alınabilir.

(6) Toplantı içeriği ile alınan kararlar tutanağa bağlanır ve uyum konseyi üyelerince imzalanır. Kararlar ilgili kurum ve kuruluşlara iletilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Müdürlükçe Mağdur Hizmetlerinin Sunumu

BİRİNCİ KISIM

Bilgilendirme ve Yönlendirme Hizmetleri

Bilgilendirme hizmetleri

UNSUR 31 – (1) Hata mağdurlarına, talepleri halinde müdürlükçe;

a) Mağduru olduğu kabahati nereye ve nasıl bildirebileceği,

b) İsimli sürecin işleyişi ve mağdurun bu süreçteki yeri,

c) Dayanak ve yardım almak için hangi kurum yahut kuruluşlara başvurabileceği,

konularında bilgilendirme hizmeti sunulur.

Bilgilendirme teknikleri

UNSUR 32 – (1) Bilgilendirme ve yönlendirme ofisine başvuran tüm cürüm mağdurlarına kelamlı yahut yazılı bilgilendirme yapılır.

(2) Bilgilendirmede mağdurun yaş, engellilik, manaya ve kendini söz etme üzere kişisel özellikleri dikkate alınarak belirlenecek teknikler kullanılır.

(3) İsimli süreçte mağdurların sahip oldukları haklar ve ilgili kurumlar tarafından kendilerine sunulan hizmetlere ait bilgilerin yer aldığı broşür, afiş ve kılavuz üzere gereçler de bilgilendirme gayesiyle kullanılabilir.

(4) Mağdurların bilgilendirilmesinde bilişim sistemlerinin yanı sıra yazılı, görsel ve toplumsal medya ile kamu spotu üzere irtibat araçlarından da yararlanılabilir.

Yönlendirme hizmetleri

UNSUR 33 – (1) İhbar ve şikayette bulunmak istemesi halinde mağdur, Cumhuriyet başsavcılığına yönlendirilir.

(2) Müdürlüğe başvuranlar mağduriyet tipine nazaran kendilerine hizmet verebilecek ilgili kamu kurum ve kuruluşları konusunda bilgilendirilir ve yönlendirilir.

(3) Kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan hizmetlere yönelik hazırlanan bilgilendirici gereçler mağdurlara verilir.

(4) Müdürlüğe müracaatta bulunan ve korunma gereksinimi olan çocuk, bayan, yaşlı ve engelliler, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının vilayet müdürlüğüne yahut toplumsal hizmet merkezlerine ya da belediyelere bildirilir ve yönlendirilir.

İKİNCİ KISIM

Ceza Yargılamasına Yönelik Dayanak Hizmetleri

Mağdurun dinlenilmesinde uzman takviyesi

UNSUR 34 – (1) 5271 sayılı Kanunun 236 ncı hususunun üçüncü fıkrası mucibince mağdur çocukların yahut işlenen cürmün tesiriyle psikolojisi bozulmuş olan öteki mağdurların şahit olarak dinlenilmesi sırasında Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından talep edilmesi halinde isimli takviye vazifelisi bulundurulur.

(2) Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından tabir ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da kuşkulu yahut sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu bedellendirilen çocuk yahut mağdurların söz ve beyanları özel ortamda isimli takviye vazifelisi aracılığıyla alınır.

(3) İsimli takviye vazifelileri tarafından sunulan takviye hizmetleri şunlardır:

a) Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından tabir ve beyanına başvurulmadan evvel mağdurla içinde bulunduğu ortam, ilgili bireyler ve söz sürecine ait görüşme yapmak.

b) Mağdurun isimli süreçte kendisini rahat söz edebilmesi için alınması gereken önlemleri Cumhuriyet savcısı yahut hakime bildirmek.

c) Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından mağdurun tabir yahut beyanının alınması sırasında telaş seviyesinin düşürülmesi ve kendisini daha rahat tabir edebilmesini sağlamak gayesiyle yanında bulunmak.

ç) Birinci fıkra kapsamında mağdurun söz yahut beyanının özel ortamda alınması gerektiğinin anlaşılması ya da kuşkulu yahut sanıkla yüz yüze getirilmemesinin uygun olacağına kanaat getirilmesi halinde isimli görüşme odasının kullanılmasını önermek.

d) Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından söz yahut beyan alınması sırasında sürecin kolaylaştırılmasına yönelik tavsiyede bulunmak ve talep edilen iş ve süreçleri yapmak.

e) Tabir yahut beyan süreci sırasında kişinin kendisini rahat biçimde söz edip edemediği, fizikî ve zihinsel gelişiminin yaşı ile uyumlu olup olmadığı ve öbür belirtiler konusunda görüşlerini sunmak.

f) Tabir yahut beyan süreci bittiğinde kişinin acil korunma muhtaçlığı olduğunun tespit edilmesi durumunda uygun müdafaa önlemlerini talep etmek.

g) Tabir yahut beyan süreci sırasında mağdurun kırılgan kümeye dahil olabileceğinin anlaşılması halinde kişisel kıymetlendirme yapılmak üzere mağduru kırılgan küme dayanak ofisine yönlendirmek.

Çocuklara yönelik hizmetler

HUSUS 35 – (1) 5395 sayılı Kanun uyarınca Cumhuriyet başsavcılığı, mahkeme yahut hakimin istemi üzerine suça sürüklenen yahut korunma gereksinimi olan çocukların korku seviyelerinin düşürülmesi, kendilerini rahat tabir edebilmeleri ve haklarında gereken önlemlerin belirlenebilmesi için müdürlükçe isimli dayanak vazifelisi görevlendirilir.

(2) Cumhuriyet savcısı çocuğun üstün faydası prensibi uyarınca önlem odaklı yaklaşımın bir sonucu olarak uygun gözetici ve destekleyici önlemlerin belirlenebilmesi, çocuğun sözünün alınması, toplumsal inceleme raporu hazırlanması yahut çocuk hakkındaki öbür süreçlerin yerine getirilebilmesi için müdürlükten isimli takviye vazifelisi görevlendirilmesini isteyebilir.

(3) Mahkeme yahut hakim, çocuğun tabirinin alınması, toplumsal inceleme raporu hazırlanması yahut öteki süreçler sırasında kendisini rahat tabir edebilmesi ve uygun kollayıcı ve destekleyici önlemlerin belirlenebilmesi için müdürlükten isimli dayanak vazifelisi görevlendirilmesini isteyebilir.

(4) İsimli dayanak vazifelisi tarafından üstteki süreçlerin yapılması sırasında çocuğun kırılgan kümeye dahil olabileceğinin anlaşılması halinde ferdî kıymetlendirme yapılmak üzere çocuk kırılgan küme takviye ofisine yönlendirilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Hukuk Yargılamasına Yönelik Takviye Hizmetleri

Aile mahkemelerine sunulan hizmetler

HUSUS 36 – (1) Aile mahkemesinin misyon alanına giren iş ve süreçlerde hakimin istemi üzerine müdürlükçe isimli takviye vazifelisi görevlendirilmek suretiyle aşağıdaki hizmetler sunulur:

a) Davanın aslına girilmeden evvel yahut davanın görülmesi sırasında, mahkemece istenen bahisler hakkında taraflar ortasındaki uyuşmazlık nedenlerine ait toplumsal inceleme yapmak ve rapor hazırlamak.

b) Mahkeme tarafından toplumsal inceleme raporunun yanında çocuğun beyanına tekrar başvurulmak istenilmesi durumunda isimli görüşme odasında alınacak beyan sırasında hazır bulunmak.

c) Duruşmada dinlenilmesine karar verildiği hallerde çocuğun üstün faydası prensibi gözetilerek kendisini rahat tabir etmesini sağlamak hedefiyle çocuğu duruşmaya hazırlamak, duruşmada hazır bulunmak ve görüş bildirmek.

ç) Yapılan iş ve süreçler sırasında gerekli görülmesi halinde tarafların aile, boşanma yahut ebeveyn danışmanlığına yönlendirilmesi konusunda aile mahkemesine görüş bildirmek.

d) Çocuğun üstün faydasını göz önünde bulundurmak suretiyle hazırlanan toplumsal inceleme raporunda, çocuk ve ebeveynleri hakkında uygulanabilecek önlemlere yönelik görüş bildirmek.

e) Muhtaçlık duyulması halinde taraflar hakkında evlilik birliğinden doğan yükümlülüklere ve müşterek çocuklarla bağlantılara dair uygun önlemler önermek.

f) Mahkemece verilecek öbür vazifeleri yapmak.

Öbür hukuk mahkemelerine sunulan hizmetler

UNSUR 37 – (1) Müdürlüğün vazife alanına giren mevzulara ait olarak aile mahkemeleri dışındaki öteki hukuk mahkemelerinin de talepte bulunmaları halinde müdürlükçe isimli takviye vazifelisi görevlendirilir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Kırılgan Kümelere Yönelik Dayanak Hizmetleri

Ferdi kıymetlendirme

UNSUR 38 – (1) Kabahatten daha fazla etkilenen ve dayanağa muhtaçlık duyan mağdurlar ile çocukların isimli süreç içerisinde ikincil örselenmelerden korunması, gereksinimlerinin ve sunulacak hizmetlerin belirlenmesi hedefiyle kişisel kıymetlendirme yapılır.

(2) Ferdî kıymetlendirme, bilgilendirme ve yönlendirme hizmeti almak üzere müdürlüğe başvuran yahut yönlendirilen mağdurlar hakkında yapılır.

(3) Ferdî kıymetlendirme, müdürlüğün hizmet sunumuna ait idari bir süreçtir.

Ferdi değerlendirmenin kapsamı

UNSUR 39 – (1) İsimli dayanak vazifelileri tarafından cürmün niteliği ve tartısı, mağdur üzerindeki tesiri ile tekrarlanma riski dikkate alınarak;

a) İsimli sürece dahil olan çocuklar,

b) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen kabahatlerin mağdurları,

c) Aile içi şiddet mağdurları,

ç) Terör cürümlerinin mağdurları,

d) İnsan ticareti cürmünün mağdurları,

hakkında ferdi kıymetlendirme yapılır.

(2) Bayan, yaşlı ve engelli mağdurlar başta olmak üzere, mağdurun ferdî özellikleri, cürmün niteliği ve yükü ile işlendiği şartlar dikkate alınarak cürümden daha fazla etkilendiği ve korunması gerektiği yapılacak ön kıymetlendirme ile anlaşılan öteki mağdurlara yönelik olarak da kişisel kıymetlendirme yapılabilir.

Ferdî değerlendirmenin asılları

HUSUS 40 – (1) Kişisel kıymetlendirme yapılırken şahısların gereksinimleri ile gönüllülük hali dikkate alınır. Şahısların fizikî, zihinsel ve ahlaki bütünlüklerine hürmet gösterilir.

(2) Kişinin gereksinimleri tespit edilirken bilhassa şu konular göz önünde bulundurulur:

a) Ferdi özellikleri, ruhsal durumu, acil gereksinimleri, yaşı, cinsiyeti ve gelişim seviyesi.

b) Engellilik durumu.

c) Hayatını idame ettirebilmesinde kuşkulu ya da sanığa duyduğu gereksinim hali.

ç) Özel müdafaa muhtaçlıkları ya da özel hassasiyeti.

d) Hatanın meydana getirdiği şartlar.

e) İçinde bulunduğu yahut yaşamakta olduğu ortam ve etrafın şartları.

(3) Ferdî kıymetlendirme ilgili kişi ile yüz yüze görüşülerek yapılır. Mağdurun menfaati gözetilerek ferdî dataların saklılığına itina gösterilir.

(4) Ceza yargılaması dayanak ofisi yahut hukuk yargılaması takviye ofisi tarafından yapılan iş ve süreçler sırasında isimli dayanak görevlisinin mesleksel deneyimine ve uzmanlığına dayanarak yapacağı ön kıymetlendirme sonrasında kırılgan kümeye girebileceğinin anlaşılması halinde mağdur kişisel kıymetlendirme yapılmak emeliyle isteği dahilinde kırılgan küme takviye ofisine yönlendirilir.

(5) Dördüncü fıkra kapsamında yönlendirilen bireyler hakkında evvelce toplumsal inceleme raporu hazırlanmış olması ve bu raporun içeriğinin isimli dayanak vazifelisi tarafından kâfi bulunması halinde ferdi kıymetlendirme evrak üzerinden yapılabilir.

Ferdî kıymetlendirme raporu

HUSUS 41 – (1) Ferdi kıymetlendirme raporu, Başkanlıkça oluşturulan ferdi kıymetlendirme formu kullanılmak suretiyle kişinin gereksinimleri, risk faktörleri, kabahatten etkilenme seviyesi, hatanın tekrarlanma riski ile isimli takviye görevlisinin mesleksel deneyim ve uzmanlığına dayanarak edindiği izlenim dikkate alınarak hazırlanır.

İsimli takviye planı

HUSUS 42 – (1) Ferdi kıymetlendirme sürecinden sonra kırılgan kümeye girdiği tespit edilen mağdur hakkında, mağdurun yahut yasal temsilcisinin aydınlatılmış isteğiyle hatanın fizikî ve ruhsal sonuçları, mağdurun etrafındaki kurallar, ikincil mağduriyet ve toplumsal ortam riski kıymetlendirilerek isimli takviye vazifelisi aracılığıyla sunulacak hizmetlere ait isimli dayanak planı hazırlanır.

(2) İsimli dayanak planında müdürlük tarafından sunulacak hizmetler ile isimli süreç kapsamında mağdura dayanak ve müdafaa sağlanmasına yönelik önerilen önlemler yer alır.

(3) İsimli takviye planı, müdürlükçe söz yahut beyan süreçleri sırasında kırılgan kümeye sunulacak hizmetlerin yanı sıra aşağıdaki teklif ve önlemleri de içerir:

a) Cürüm mağdurunun ikincil örselenmesinin önlenebilmesi gayesiyle yapılacak iş ve süreçlerin mümkün olan en kısa müddette ve az sayıda yapılması.

b) Mağdurun kendisini daha rahat tabir edebilmesi hedefiyle tabir ve beyan süreçleri sırasında seçtiği bir kişinin kendisine eşlik edebilmesi.

c) Soruşturma yahut kovuşturmanın mecburî kıldığı haller dışında mağdurun kuşkulu yahut sanıkla yüz yüze getirilmemesi.

ç) Mağdurun sözünün isimli görüşme odasında yahut bulunmaması halinde ayrıca bir özel ortamda alınması.

d) Mağdurun ikincil örselenmesini önlemek ve kendisini daha rahat söz edebilmesini sağlamak maksadıyla isimli görüşmeciler aracılığıyla sözünün alınması.

(4) Hazırlanan isimli dayanak planı ilgisine nazaran Cumhuriyet başsavcılığına ya da mahkemeye bildirilir. İsimli dayanak planında belirtilen hizmetlerin sunulabilmesi için isimli takviye vazifelisi tarafından söz ve beyan sürecinin yeri ve vakti takip edilir.

(5) İsimli süreç boyunca ferdi değerlendirmenin dayandığı şartlarda değişiklik olması halinde isimli takviye planı güncellenebilir.

Kırılgan kümelere sunulan hizmetler

HUSUS 43 – (1) Kişisel kıymetlendirme sonucunda kırılgan kümeye girdiği tespit edilen mağdurlara isimli dayanak vazifelisi aracılığıyla sunulan hizmetler şunlardır:

a) Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mağdurun isteği üzerine, söz yahut beyan süreçlerinden evvel dert seviyesini düşürmek maksadıyla mağdura içinde bulunduğu ortamı, ilgili şahısları ve süreci açıklamak.

b) Mağdurun kendini rahat söz edebilmesi için alınması gereken önlemleri Cumhuriyet savcısı yahut hakime bildirmek ve mağdur dinlenilirken yanında bulunmak.

c) Cumhuriyet savcısı yahut hakimin isteği üzerine toplumsal inceleme raporu hazırlamak.

ç) Söz ve beyan süreçlerinin isimli görüşme odasında gerçekleştirilmesini Cumhuriyet savcısı yahut hakime önermek.

d) Tedavi yahut rehabilitasyona muhtaçlık duyan mağdurları ilgili ünitelere yönlendirmek.

e) İsimli süreç boyunca aktif dayanağa gereksinim duyduğu bedellendirilen mağdurlara yönelik hizmetlerde olay idaresi uygulamak.

(2) Soruşturma yahut kovuşturma sürecinin tamamlanmasından sonra takviye gereksinimi devam eden mağdurlar ilgili kurumlara yönlendirilir.

(3) İsimli süreçte korunma muhtaçlığı olduğu tespit edilen çocuk, bayan, yaşlı ve engelliler, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının vilayet müdürlüğüne ve toplumsal hizmet merkezlerine bildirilir.

(4) Gerek görülmesi halinde bu unsurdaki hizmetlerden hatadan ziyan görenler de faydalanabilir.

Olay idaresi

UNSUR 44 – (1) Kırılgan kümeye dahil olup ikinci fıkra kapsamına giren mağdurlara yönelik hizmetlerin sistemli bir biçimde ve vaktinde sunulabilmesi için gerekli planlama, uygulama, izleme ve uyum süreçlerinin tek bir isimli takviye vazifelisi tarafından aktif formda yürütülebilmesi emeliyle olay idaresi uygulanabilir.

(2) İsimli takviye vazifelisi tarafından isimli sürecin yönetilmesinde aktif takviye muhtaçlığı olduğu bedellendirilen;

a) Hatanın tesirleri sebebiyle ruhsal travma yaşayan,

b) Cinsel taarruza yahut istismara maruz kalan, yaşı yahut cinsiyeti nedeniyle kabahatten daha fazla etkilenen,

c) Aile yahut başka toplumsal etraf takviyesinden mahrum olan,

mağdurlar hakkında hadise idaresi uygulanabilir.

Olay idaresinin unsurları

UNSUR 45 – (1) İsimli dayanak vazifelisi olay idaresi uygularken aşağıdaki unsurları gözetir:

a) Sunulacak hizmetleri ve faaliyetleri tek elden koordine etmek.

b) Hadiseyi disiplinlerarası ve çok taraflı bakış açısıyla ele almak.

c) Mağdurun muhtaçlık duyduğu hizmetlere en düzgün biçimde ulaşmasını sağlamak.

ç) Gerekli mesleksel bilgi ve tecrübenin yanında sunulacak hizmete ait kaynaklara ulaşım konusunda aktif yönlendirme yapmak.

d) Mağdurla işbirliği içerisinde, sunulacak hizmetin belirlenmesine ve sunumuna ait idaresi gerçekleştirmek.

Olay idaresinin uygulanması

HUSUS 46 – (1) Ferdi kıymetlendirme raporu yahut mağdurla yapılan görüşme sonucunda hadise idaresi uygulanmasına karar verilmesi halinde takip programı hazırlanır.

(2) Olay idaresinde isimli dayanak görevlisinin misyonları şunlardır:

a) İsimli takviye planı hazırlamak ve faal bir biçimde uygulanmasını takip etmek.

b) İsimli süreçte mağdurun ikincil örselenmesini önlemek emeliyle yapılacak işlere ve alınacak önlemlere dair takip programı hazırlamak.

c) Mağdurun örselenmeden isimli sürece aktif halde iştiraki için alınması gereken önlemleri Cumhuriyet savcısı yahut hakime önermek.

ç) Mağdurun isimli süreçte kendisini tabir edebilmesine yönelik kolaylaştırıcı önlemler almak.

d) Mağduru, isimli yardım hizmetlerinden aktif faydalanabilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirmek ve sonucunu takip etmek.

e) Öteki kamu kurum ve kuruluşlarından alabileceği takviye hizmetlerine ulaşabilmesi için mağduru ilgili kurumlara yönlendirmek ve sonucunu takip etmek.

f) Tabir yahut beyan sürecinden sonra psiko-sosyal takviye süreci hakkında bilgi vermek.

BEŞİNCİ KISIM

İsimli Görüşme Odaları

İsimli görüşme odalarının kurulması

HUSUS 47 – (1) Müdürlük bünyesinde; 5271 sayılı Kanunun 236 ncı hususunun dördüncü fıkrasının uygulanması, söz ve beyanının özel ortamda alınması yahut fail ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu bedellendirilen şahısların tabir ve beyanlarının isimli görüşmeci aracılığıyla özel ortamda alınabilmesi hedefiyle isimli görüşme odaları kurulur.

İsimli görüşme odalarının genel standartları

UNSUR 48 – (1) Müdürlük bünyesinde özel bir alan olarak oluşturulacak isimli görüşme odaları aşağıdaki kısımlardan oluşur:

a) Görüşme yapılacak şahısların ve öteki ilgililerin süreç öncesinde bekleyeceği, görüşmeye hazırlanacağı ve gerektiğinde avukatıyla birebir görüşme yapabileceği çok hedefli “Bekleme Odası”.

b) Görüşme yapılan kişi ile isimli görüşmecinin ses ve manzara kaydı alınarak, görüşmenin birebir ve yüz yüze gerçekleştirildiği “Görüşme Odası”.

c) İsimli görüşme sırasında ilgili hakim yahut Cumhuriyet savcısı ile birlikte hazır bulunabilecek öbür şahısların, isimli görüşmeyi takip ettiği, görüşme odasındaki donanımın denetim edildiği ve teknik aygıtların yer aldığı “Gözlem Odası”.

(2) İsimli görüşme odalarında, mümkün olduğu ölçüde aşağıdaki genel standartların yerine getirilmesi sağlanır:

a) İsimli görüşme odasının, kurulduğu binanın kolay ulaşılabilir bir kısmında, mümkünse girişi başka bir kapıdan olacak halde ve kısıtlı alan düzenlemelerine uygun olarak yapılandırılması.

b) İsimli görüşme odasının kısımlarının müdürlük içinde ve yan yana pozisyonlandırılması.

c) Her bir kısmın en az yirmi dört metre kare büyüklüğünde, ses yalıtımlı, aydınlık ve ferah olması.

ç) Bekleme odasının, farklı kırılgan kümelerin gereksinimleri dikkate alınarak tasarlanması, yetişkinler dışında çocuklarla görüşme yapıldığı hallerde çocuğun kendisini rahat hissetmesini sağlayacak oyuncak, boyama kiti, kağıt-kalem, çizgi roman üzere gereçlerin bulundurulması.

d) Görüşme odasının, isimli görüşme hedefine uygun olarak mümkün olduğunca sade bir halde tasarlanması, gerektiğinde görüşme yapılan kişinin yaşına uygun bir halde kendisini söz etmesini kolaylaştıracak oyuncak, yazı tahtası, boyama kalemleri, kağıt-kalem üzere malzemelerin bulundurulması.

e) Müşahede odasının, isimli süreç sırasında hazır bulunabilecek bireylerin görüşmeyi rahatça takip edebileceği halde tasarlanması, odada Bakanlık tarafından kurulan birebir anda ses ve imaj nakledilmesi yoluyla şahısların dinlenilmelerine imkan sağlayan sistem ve UYAP kontağı ile görüşmenin sesli, imajlı ve yazılı kaydı için gerekli teknik donanımın bulunması.

(3) İkinci fıkrada belirtilen genel standartların yanı sıra isimli görüşme odalarının kuruluşu, kısımları ve teknik donanımları üzere konulara ait Bakanlıkça belirlenen standartlara uyulur.

Koordinatörün vazifeleri

UNSUR 49 – (1) İsimli görüşme odasındaki iş ve süreçleri koordine etmek üzere tertip ve bağlantı hüneri yüksek bir işçi görevlendirilir.

(2) İsimli görüşme odası koordinatörünün misyonları şunlardır:

a) Hizmet kalitesi standartlarını gözetmek, isimli görüşme odasının tertipli ve aktif formda işlemesini sağlamaya yönelik önlemlerin alınmasını müdüre bildirmek.

b) Mahkeme yahut Cumhuriyet başsavcılığı tarafından görüşme yapılması istenilen bireyler için UYAP ekranında gerekli kayıtları oluşturarak güncellemeleri ve takibini yapmak.

c) Görüşmelerin makul bir nizam içinde gerçekleşmesi için gerekli süreçleri yapmak.

ç) Görüşme öncesinde ilgili hakim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil, isimli görüşmeci, yazı işleri işçisi ve teknik işçi ortasında uyumu sağlamak.

d) Mahkeme ve Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yapılan isimli görüşme taleplerini müdüre ve ilgili isimli görüşmeciye aktarmak.

e) Acil hallerde isimli görüşme odalarının kullanımı ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak ve ilgili mercilerin uyumunu sağlamak.

f) Görüşmenin verimli ve inançlı geçmesi için gereken önlemleri almak, bu bahiste gerektiğinde güvenlik güçlerinden yardım istemek ve görüşme sonrasında ilgili evrakın mahkeme yahut Cumhuriyet savcısına gönderilmesini sağlamak.

g) Görüşme yapılan kişi ve yakınlarını, istemeleri halinde görüş ve tekliflerini iletebilecekleri usul ve merciler konusunda bilgilendirmek.

ğ) Mevzuatla ya da müdür tarafından verilen öteki misyonları yerine getirmek.

İsimli görüşmecinin misyonları

UNSUR 50 – (1) Müdür tarafından isimli görüşme odasında vazife yapmak üzere isimli dayanak vazifelileri ortasından kâfi sayıda isimli görüşmeci görevlendirilir.

(2) İsimli görüşmeci olarak görevlendirilen isimli dayanak görevlisinin vazifeleri şunlardır:

a) UYAP üzerinden evrak bilgilerinin kendisine iletilmesi ile birlikte görüşme yapılacak kişinin evrakını gerekli süreçlerin gerçekleştirilmesini sağlayacak halde evvelce incelemek.

b) Görüşme yapılacak kişinin menfaatine ve çocuğun üstün faydasına ters olmadıkça ailesi, yasal temsilcisi, müdafii yahut vekili ya da gerektiğinde Cumhuriyet savcısı yahut hakim ile irtibata geçmek, süreç hakkında bilgi vermek ve gerekli görülen hallerde süreç öncesinde ön görüşme yapmak.

c) Engellilik, kronik hastalık üzere özel durumları yahut tercüman muhtaçlığı olan bireyler ve aileleri için müdürlükçe gerekli imkanların sağlanmasını talep ve takip etmek, gerektiğinde durumu müdür, ilgili hakim yahut Cumhuriyet savcısının bilgisine sunmak.

ç) Görüşme yapılacak kişinin isimli görüşme odasına gelişinden ayrılışına kadar kendisine eşlik etmek, gerektiğinde güvenlik güçlerinin ve başka çalışanın yardımını almak.

d) Görüşme öncesinde görüşme yapılacak kişiyi ve gerekli hallerde ailesini görüşmeye hazırlamak ve temel gereksinimlerinin karşılanmasını sağlamak.

e) Mahkemeler yahut Cumhuriyet başsavcılığı tarafından isimli görüşme odasına yönlendirilen bireylerle isimli görüşme yapmak.

f) İsimli görüşme sırasında hakim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil yahut öteki ilgililerce, Bakanlık tarafından kurulan tıpkı anda ses ve manzara nakledilmesi yoluyla bireylerin dinlenilmelerine imkan sağlayan sistem kullanılarak iletilen soruları görüşme yapılan şahsa uygun ve anlaşılabilir bir lisanla aktarmak ve rahat bir biçimde karşılık vermesini sağlamak.

g) Görüşme yapılan kişinin, korunma yahut desteklenme gereksinimi içinde bulunduğunun tespiti halinde, durumu ilgili kurum, kuruluş yahut isimli mercilere bildirmek.

ğ) Yargılama için gerekli olabilecek ve görüşme sırasında dikkat çeken konuları, görüşme yapılan kişinin genel durumunu, vücut lisanını, sorulan sorulara verdiği farklı reaksiyonları de içeren isimli görüşme raporunu verilen mühlet içinde mahkeme yahut Cumhuriyet savcısına sunmak.

h) İsimli görüşme odasının işleyişine ait mevzuat ve uygulamada yaşanan problemler ile tahlil teklifleri ve güzel uygulama örneklerini bu hizmetten faydalanan bireylerin görüşlerini de dikkate alarak gerektiğinde müdüre bildirmek.

ı) Mevzuatla yahut müdür, ilgili hakim ya da Cumhuriyet savcısı tarafından verilen başka misyonları yerine getirmek.

İsimli görüşmenin yürütülmesine ait temeller

HUSUS 51 – (1) İsimli görüşme odasının, Cumhuriyet savcısı yahut hakim tarafından tabir ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği yahut fail ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu bedellendirilen bireyler için kullanılması temeldir.

(2) İsimli görüşme odaları mağdur ve şahitler ile isimli sürece dahil olan çocukların yanı sıra bilhassa cinsel hata mağdurları ile kırılgan kümeye dahil öbür kabahat mağdurlarının tabir ve beyanlarının alınmasında kullanılır.

(3) İsimli görüşme odalarının kullanılmasına, isimli dayanak planında yer alan teklif yahut isimli dayanak görevlisinin, görüşme yapılacak kişinin, vekilinin, müdafiinin talebi üzerine ya da resen ilgili hakim yahut Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilir.

(4) Hukuk mahkemelerinde taraf yahut şahit olarak yer alan, birinci fıkra kapsamına girdiği bedellendirilen şahıslara ait süreçler de ilgili hakimin uygun görmesiyle isimli görüşme odasında gerçekleştirilebilir.

(5) İsimli görüşme odalarında gerçekleştirilecek iş ve süreçlerde, 5 inci unsurda yer alan temel unsurların yanı sıra görüşme yapılan kişinin;

a) Yaşına ve gelişim durumuna nazaran hakları ile süreç hakkında bilgilendirilmesi, sürece aktif iştirakinin sağlanması, saklılık unsuruna ve kişilik haklarına ters olmadıkça ailesinin yahut yasal temsilcisinin de sürece dahil edilmesi,

b) Korunma ve desteklenme muhtaçlığının tespiti halinde ilgili kurumlara yönlendirilmesi,

konuları da dikkate alınır.

(6) Cinsel cürüm mağdurlarının beyanlarının alınması sırasında müdürlüğün iş ve işçi durumu dikkate alınarak mağdurun talep ettiği cinsiyete sahip isimli görüşmeci görevlendirilebilir. Ayrıyeten mağdurun beyanına tekrar başvurulması halinde, mümkünse birebir isimli görüşmecinin görevlendirilmesi sağlanır.

Çocuklara öncelik verilmesi

UNSUR 52 – (1) Çocuğun üstün faydası dikkate alınarak çocukların makul müddette söz ve beyanlarını verebilmeleri ve böylelikle ikincil örselenmelerinin önüne geçilebilmesi için müdürlük tarafından isimli görüşme odasının belli gün yahut saatlerde çocuklar için kullanılmasına karar verilebilir.

(2) Gerekli hallerde ve odanın uygun olması durumunda çocuklar için ayrılan gün ve saatlerde isimli görüşme odası başka şahısların söz ve beyanlarının alınması için de kullanılabilir.

Soruşturma evresindeki süreçler

HUSUS 53 – (1) Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısının isimli görüşme odalarının kullanılmasına karar vermesi halinde yazı işleri işçisince UYAP üzerinden randevu alınır.

(2) Talebi alan isimli görüşmeci tarafından görüşme yapılacak kişi tabir yahut beyan alma sürecine hazırlanır ve ilgili Cumhuriyet savcısına haber verilir. Soruşturmaya mevzu olay ve görüşme yapılacak bireye yöneltilmesi gereken sorular konusunda Cumhuriyet savcısı ile ön görüşme yapılabilir.

(3) Soruşturma kademesinde 5271 sayılı Kanunun 52 nci hususu uyarınca mağdur çocuğun yahut duruşmaya getirilmesi mümkün olmayan ve tanıklığı maddi gerçeğin ortaya çıkarılması açısından zarurî olan bireylerin beyanının alınması sırasında imaj yahut ses kaydı alınır. Mecburilik arz etmeyen hallerde de görüşme yapılan kişinin tekrar isimli sürece dahil edilmesini engellemek hedefiyle isteği dahilinde sesli ve imajlı kaydı alınabilir.

Mahkeme kademesindeki süreçler

UNSUR 54 – (1) Görüşme yapılacak kişinin tabir ve beyan alma sürecinin isimli görüşme odasında yapılmasına tensip etabında yahut duruşma sırasında karar verilmesi halinde yazı işleri çalışanınca gecikmeksizin UYAP üzerinden randevu alınır.

(2) Çıkarılan davetiyede tabirin isimli görüşme odasında alınacağı belirtilerek görüşme yapılacak kişinin söz gün ve saatinde isimli görüşme odasında hazır olması istenir. Davetiyelere isimli görüşme odalarındaki süreç hakkında bilgilendirici metin yahut broşür konulabilir.

(3) Söz yahut beyanın isimli görüşme odasında alınacağı durumlarda, isimli görüşmeci gerekli süreçleri derhal başlatır ve görüşme yapılacak kişiyi söz yahut beyan alma sürecine hazırlar. Niteliğine nazaran söz ve beyan alma sürecini hakim, şahsen müşahede odasına gelerek yapabileceği üzere Bakanlık tarafından kurulan tıpkı anda ses ve imaj nakledilmesi yoluyla şahısların dinlenilmelerine imkan sağlayan sistem aracılığıyla da gerçekleştirebilir.

Evrakın incelenmesi ve ön görüşme

UNSUR 55 – (1) Soruşturma yahut kovuşturma etabında UYAP üzerinden evrak bilgilerinin kendisine iletilmesi üzerine isimli görüşmeci belgeyi inceler. Görüşme yapılacak kişinin aleyhine olmadıkça yasal temsilcisiyle ve gerektiğinde müdafii yahut vekili ile irtibata geçerek görüşme yapılacak bireyle bir ön görüşme gerçekleştirebilir.

İsimli görüşme

HUSUS 56 – (1) İsimli görüşmenin görüşme yapılacak kişinin yaşına, gelişim özelliklerine ve durumuna uygun halde yapılması temeldir. İsimli görüşmenin müddeti ve kapsamı görüşme yapılacak kişinin faydası gözetilerek olayın niteliğine nazaran belirlenir.

(2) İsimli görüşme aşağıdaki temellere uygun formda yapılır:

a) Görüşme sırasında görüşme yapılacak kişi ve isimli görüşmeci ile gerekmesi halinde tercüman dışında görüşme odasına kimse alınmaz.

b) Kendisini daha rahat söz edebilmesi gayesiyle görüşme yapılan kişinin talebi yahut isimli görüşmecinin önerisi üzerine ilgili hakim ya da Cumhuriyet savcısının uygun görmesi halinde tabir süreçleri sırasında, seçtiği bir kişi kendisine eşlik edebilir.

c) İsimli görüşmeci, görüşme öncesinde görüşme yapılacak bireye görüşmenin niteliğini, yapılacak süreçleri, görüşmenin sesli ve imajlı olarak aktarıldığını, görüşmenin kayda alındığını ve ilgililer tarafından takip edildiğini anlaşılır bir lisanda anlatır.

ç) Hakim, Cumhuriyet savcısı, müdafi ve vekil, Bakanlık tarafından kurulan birebir anda ses ve manzara nakledilmesi yoluyla şahısların dinlenilmelerine imkan sağlayan sistem aracılığı ile duruşma salonundan ya da müşahede odasından görüşmeyi takip eder. Sorularını dijital ortamda isimli görüşmeciye iletebilir.

d) Görüşme odasında temas sağlanıp kayıt süreci başladıktan sonra isimli görüşmeci yapılan görüşmenin sesli ve imajlı olarak aktarıldığını ve kayda alındığını belirterek görüşmeye başlar.

e) İsimli görüşmeci, kendisine iletilen soruyu özünü değiştirmeden, maddi hakikatin ortaya çıkarılabilmesini de sağlayacak formda lakin görüşme yapılan kişinin ikincil örselenmesine mahal vermeden uygun bir lisanla aktarır.

f) İsimli görüşmenin sesli ve imajlı olarak kaydı ile kameraların kullanılma süreci, ilgili mahkeme yahut Cumhuriyet başsavcılığı zabıt katibi yahut teknik işçi tarafından yapılır. Sesli ve imajlı kayıt dijital ortamda kaydedilir.

g) Alınan beyan ve imaj kayıtları ilgili Cumhuriyet başsavcılığı yahut mahkeme zabıt katibi tarafından yazılı tutanağa dönüştürülür. Tutanağın bir örneği talepte bulunan kuşkulu, sanık, müdafi, mağdur, vekil yahut yasal temsilciye verilir. Daha sonrasında sesli ve manzaralı kaydın tahliline ait iş ve süreçler Cumhuriyet başsavcılığı ya da mahkeme tarafından ilgili mevzuat uyarınca yerine getirilebilir.

ğ) Görüşme sonunda isimli görüşmeci tarafından görüşmenin genel çerçevesi, görüşme sırasında dikkat çeken ve yargılama için değerli olabilecek mevzuları içeren isimli görüşme raporu düzenlenir ve belirlenen mühlet içinde belgeye sunulur.

(3) Maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına katkı sunulabilecek durumlarda, hakim ya da Cumhuriyet savcısı tarafından görüşmeyi izlemek üzere isimli tıp üzere farklı uzmanlık alanlarından şahıslar de görevlendirilebilir.

(4) Üçüncü fıkra uyarınca görevlendirilenler, yapılan görüşmeyi müşahede odasından yahut duruşma salonundan takip ederek, 5271 sayılı Kanunun 66 ncı hususunun altıncı fıkrasında öngörülen metoda uygun olarak soru yöneltebilirler.

(5) 5271 sayılı Kanunun 68 inci unsuru uyarınca katılanın yahut vekilinin, şüphelinin ya da sanığın veyahut müdafii ile yasal temsilcinin istemi üzerine davet edilen uzman hakkında da dördüncü fıkra kararları uygulanır.

İsimli görüşme sırasında kullanılacak teknikler

UNSUR 57 – (1) İsimli görüşmeci; görüşme yapılacak kişinin durumu, görüşmenin niteliği, müddeti ve öbür konuları göz önünde bulundurarak genel mesleksel bilgi ve deneyiminin gerektirdiği teknikleri kullanır.

(2) Görüşme esnasında, mağdur ile ortasındaki fizikî aralık ve temas, isimli görüşmeci tarafından mağdurun şahsî durumu gözetilerek ayarlanır.

(3) Yapılan görüşmede isimli görüşmeci tarafından yönlendirici olmayan ve açık uçlu sorular sorulur. Hür öyküleme, yine tabir etme ve yansıtma üzere teknikler kullanılabilir. Bilhassa cinsel istismar mağduru çocuklarla yapılan isimli görüşmelerde çocuğun ikincil örselenmesinin önüne geçmek için uygun metotlardan faydalanılır.

(4) Görüşmeyi takip eden hakim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil ve öbür ilgililer de görüşmenin üçüncü fıkra uyarınca ve görüşme yapılan kişinin örselenmesini engelleyecek formda gerçekleşebilmesi için gereken itinası gösterirler.

ALTINCI KISIM

Müdürlükçe Sunulan Öbür Hizmetler

Toplumsal inceleme raporu hazırlanması

HUSUS 58 – (1) Cumhuriyet savcısı, mahkeme yahut hakim tarafından ilgili mevzuat uyarınca istenmesi halinde isimli dayanak görevlisince toplumsal inceleme raporu hazırlanır.

(2) Toplumsal inceleme raporu hazırlanırken yapılacak iş ve süreçlerde, Bakanlıkça belirlenen standart, temel ve rehber prensiplere uyulur.

(3) Toplumsal inceleme raporlarının hazırlanmasında, 23/12/2006 tarihli ve 26386 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çocuk Müdafaa Kanununun Uygulanmasına Ait Yordam ve Asıllar Hakk?

YORUMLAR

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.