İnternet sitesi, tabip isterse, tedaviyle ilgili eleştirel yorumları çıkarmak zorunda mıdır?

Çoklukla bayanlarla ilgili paylaşımların yapıldığı bir forum sitesinde, “labioplasti” isimli cerrahi operasyonu üzerlerinde gerçekleştirdiği hastalar, başlarından geçen olayları burada paylaşmıştır.

Hekim ise bu paylaşımların kaldırılması konusunda dava açmıştır.

Lokal mahkemece erişimin engellenmesine yönelik talebin reddine karar verilmiştir.

Yargıtay 19. Ceza Dairesi, mahallî mahkeme kararını aşağıdaki münasebet ile onamıştır:

Başvuranın erişime engellenmesini istediği “www…..com” isimli internet sitesi, çoklukla bayanlarla ilgili paylaşımların yapıldığı bir forum sitesidir. Başvuranın kişilik haklarının ihlal edildiğini argüman ettiği forumdaki yazılar, başvuran tabibin “labioplasti” isimli cerrahi operasyonu üzerlerinde gerçekleştirdiği hastaların, başlarından geçenleri, çektikleri acıyı, ayrıyeten tabibin kendilerine bu operasyon sırasında gösterdiği tutum ve davranışları lisana getirdikleri paylaşımlardan oluşmaktadır.

Sonuç olarak, başvuranı tanıyan, ondan kamu hizmeti alan şahısların paylaşımda bulunması görüş, teklif ve şikayetlerini söz özgürlüğü kapsamını aşmadan lisana getirmelerinin olağan olduğu, başvuranın talebi üzere bu yorumların bulunduğu internet ortamının erişime engellenmesinin ise demokratik toplum gereklerine karşıt ve ölçüsüz olacağı değerlendirilmiştir.

T.C.

YARGITAY ONDOKUZUNCU CEZA DAİRESİ

Temel : 2019/30287

Karar : 2020/13553

Tarih : 02.11.2020

.kullanıcılar tarafından yazılan yazılar nedeniyle kişilik haklarına atakta bulunulduğunu tez eden ilgilisi … vekili tarafından yapılan erişimin engellenmesi talebinin reddine dair Ankara 6. Sulh Ceza Hakimliğinin 05/02/2019 tarihli ve 2019/1036 değişik iş sayılı kararına yönelik itirazın reddine ait Ankara 7. Sulh Ceza Hakimliğinin 13/02/2019 tarihli ve 2019/1443 değişik iş sayılı kararı aleyhine, Adalet Bakanlığı’nın 21.05.2019 gün ve 2019 – 5288 sayılı kanun faydasına bozma istemini içeren yazısı ekindeki dava belgesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 28.05.2019 gün ve KYB. 2019/56487 sayılı ihbarnamesi ile dairemize gönderilmekle okundu.

Anılan ihbarnamede;

Evrak kapsamına nazaran, mahkemesince müracaata bahis haberin tabir özgürlüğü kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle erişimin engellenmesine yönelik talebin reddine karar verilip, merciince de verilen kararda rastgele bir adap ve yasa kararına terslik bulunmadığından bahisle yapılan itirazın reddine karar verilmiş ise de,

Emsal bir olayla ilgili olarak Yargıtay 19. Ceza Dairesinin 10/12/2018 tarihli ve 2018/7735 temel, 2018/13080 karar sayılı ilamında; “…Yargıtay Hukuk Genel Şurasının 17/6/2015 tarihli ve E.2014/4-56, K.2015/1679 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir : “…Unutulma hakkına gelince; unutulma hakkı ve bununla bağlantılı olan gerektiği ölçüde ve en kısa müddetliğine ferdî bilgilerin depolanması yahut tutulması mevzuları, aslında şahsî dataların korunması hakkının çatısını oluşturmaktadır. Her iki hakkın temelinde bireyin ferdî dataları üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesini, geçmişin pürüzüne takılmaksızın geleceğe yönelik plan yapabilmesini, şahsî dataların kişi aleyhine kullanılmasının engellenmesini sağlamak yatmaktadır. Unutulma hakkı ile geçmişinde kendi iradesi ile yahut üçüncü kişinin neden olduğu bir olay nedeni ile kişinin geleceğinin olumsuz bir formda etkilenmesinin engellenmesi sağlanmaktadır. Bireyin geçmişinde yaşadığı olumsuz tesirlerden kurtularak geleceğini şekillendirebilmesi bireyin faydasına olduğu üzere toplumun kalitesinin gelişmişlik düzeyinin yükselmesine tesiri de tartışılmazdır. Unutulma hakkı; üstün bir kamu faydası olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir mühlet sonra unutulmasını, oburlarının bilmesini istemediği şahsî bilgilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı olarak tabir edilebilir…” … Üstte yapılan açıklamalar ve genel unsurlar bağlamında somut olay değerlendirildiğinde; müracaata bahis haberlerin birinci defa yayınlandıkları tarihte, her hangi bir tenkit yahut yorum yapılmaksızın internet üzerinde yorumsuz biçimde yayınlanmalarının, olay tarihinde kişilik haklarına karşı bir akın yahut ihlal içermediği, bu haliyle tabir ve basın özgürlüğü kapsamında kıymetlendirilebileceği, başvuranların beraat etmeleri sonucu, ortadan geçen dokuz yıl sonra, haberin “güncellik” pahasını yitirdiği, münasebetiyle haberin o tarihte “gerçeklik ve doğruluk” kriterlerini karşılamasının artık bir değeri kalmadığı, habere mevzu olan yargılama sürecinin tüm etaplarıyla sona ermesiyle birlikte, habere mevzu olan şahıslar için haksızlık içeren durumun, toplum tarafından öğrenilmesinin, geçmişte gerçeklik ve doğruluk hissesi varmış üzere ifşa edilmesi manasına gelebileceği, hasebiyle ismi geçen habere istenildiği vakit ulaşılmasının, toplum açısından yanlış algılamaya yol açabileceği, başvuranların beraatle sonuçlanan bir yargı sürecinde gözaltına alınması ve tutuklanması süreçlerine dair haberin basının arşivinde bulunmasının, haberin kamu faydası için gelecekte hatırlanması yahut istatistiki açıdan değerlendirilmeye alınması üzere fonksiyonu de taşımadığı, münasebetiyle haberin yayında kalmasının, toplumun ilerlemesi, gelişmesi için bir katkı sağlamayacağı üzere, kamu faydasına toplum hafızasında yer etmesi üzere bir tesiri de olmadığı, haberin içeriğini oluşturan şahısların; toplumu temsil ve topluma hizmet etme gayesiyle seçilmiş yahut atanmış siyasilerden olmadığı üzere, topluma kendini anlatma ve toplumu aydınlatma gayesiyle eser veren sanatkarlardan yahut aydınlardan da olmaması nedeniyle, cürüm geçmişlerine dair bilgilerin kamuyu ilgilendirmediği, ayrıyeten bu bilgilerin yalnızca devletin belli organlarınca kayıt altında tutulabileceğinin, başvuranların isimlerinin ad ve soyadı formunda açıkça yazılması suretiyle “örgüt, fuhuş ve insan ticareti” üzere sözlerin yanında anılmaya devam etmesinin, gurur ve haysiyetlerine karşı bir hareket olduğu üzere, bu nedenle gözaltına alındıkları bilgisinin arşivlenmesinin şahsî dataların müsaadesiz olarak işlenmesi ve yayınlanması manasına geleceği, üstte yer alan değerlendirmeler karşısında, başvuranların istememesine karşın, geçmişlerinde yer eden olumsuz deneyimlere dair haberlere, toplum tarafından istenen her anda çarçabuk ulaşılmasının başvuranların kişilik haklarını zedelediği, sonuç ve kanaatine varıldığından …” biçimindeki açıklamalar nazara alındığında,

Belge kapsamına nazaran, müracaat sahibinin Ankara’da hür hekim olarak mesleğini icra ettiği, kendisi hakkında 2018 yılına ilişkin farklı tarihlerde bahse bahis sitede paylaşılan yazı içeriklerinin yayınlanmasından itibaren makul bir müddet geçmiş olup, anılan yazılara hala ulaşılabilir olmasının, müracaat sahibinin mesleksel haysiyetini zedeleyici nitelikte olduğu, yazı içeriğinin tenkit hududunu aştığı ve başvuranın istememesine karşın, geçmişinde yer eden olumsuz deneyimlere dair yazılara, toplum tarafından istenen her anda çarçabuk ulaşılmasının başvuranın kişilik hakkını zedelediği anlaşılmakla, itirazın kabulü yerine yazılı biçimde reddine karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. unsuru uyarınca anılan kararın kanun faydasına bozulması isteminde bulunulmakla,

Gereği görüşülüp düşünüldü:

5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Cürümlerle Gayret Edilmesi Hakkında Kanun”un “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” başlıklı 9. hususunun uygulanma kuralları;

– İnternet ortamında yapılan bir yayın olması,

– Yapılan yayın içeriği nedeniyle, gerçek ve hükmî bireyler ile kurum ve kuruluşların “kişilik haklarının” ihlal edilmesidir. Husus metninde, kişilik hakkı ihlal edilenlerin “erişimin engellenmesi” taleplerini içerik yahut yer sağlayıcısından yada bu konuda karar almaya misyonlu ve yetkili Sulh Ceza Hakimliğinden direkt isteyebileceği, bu konuda verilecek kararların mahkemece erişim sağlayıcıları birliğine gönderilerek derhal yerine getirilmesi, erişimin engellenmesine husus içeriğin yayından kaldırılması halinde hakim kararlarının da bizatihi ortadan kalkacağı ve kararların yerine getirilmemesi halinde uygulanacak ceza yaptırımları düzenlenmektedir.

İnternet içeriğine erişimin engellenmesi önlemi, başvuranın kişilik haklarını ihlal ettiği mahkeme kararıyla tespit edilen bir internet yayınına toplumun erişiminin derhal engellenmesi emeliyle düzenlenmiş bir önlemdir. Erişimin engellenmesi önleminin uygulanması için yayının içeriğinde kişilik hakkına yönelen bir cürüm ögesi bulunması kaidesi aranmadığı üzere yayın içeriğinde bir hata işlenmişse dahi yürütülecek ceza muhakemesinin sonucu beklenmeksizin erişimin engellenmesi önlemine bir müdafaa önlemi olarak hükmedilebilecektir. Erişimin engellenmesine mevzu edilen ve başvuranın kişilik hakkını ihlal ettiği tespit edilen internet yayınının “bir an önce” internet ortamından kaldırılması, gerek kişilik haklarının gerekse kamu nizamının korunması açısından elzemdir. Lakin verilecek kararlarda tabir ve basın özgürlüğünün zedelenmemesi de gözetilmesi gereken bir öbür konudur.

Kişilik Hakları; özel hukukta kişinin doğumla birlikte kazandığı ve üzerine ferdî gelişimiyle birlikte her geçen gün yeni pahalar kattığı kişiliğinin, maddi ve manevi bütünlüğünün, isminin, mesleksel mesleğinin, ailesinin ve hatta toplumsal etrafının kişi üzerinde oluşturduğu, özcesi kendini gerçekleştirme yolunda elde ettiği tüm kazanımlarının ve menfaatlerinin, hukuk tertibi tarafından muhafaza altına alınan tarafıdır. Uygar hukuk kapsamında kişilik hakları, kategorik manada mutlak haklar içinde yer alan, her vakit varolan, vakitle tükenmeyen, herkese karşı ileri sürülebilen, birçok vakit bireye sıkı sıkıya bağlı ve devredilemeyen haklardandır.

Söz özgürlüğü; insanın dilediği biçim, vakit ve şartta, rastgele bir baskı, sınırlama yahut zorlama altında kalmadan bilgi ve fikir sahibi olma, özgürce düşünme, niyetlerini baskı altında kalmadan açıklama, muhatabına iletme ve yayma imkanının elinde bulunmasıdır.

O halde söz özgürlüğünün temel ögeleri;

– Bilgiye, yorum ve değerlendirmelere, ileti yahut habere özgürce erişebilme,

– Rastgele bir sınırlama, baskı yahut yönlendirme olmaksızın özgürce kanaat ve fikir sahibi olma,

– Sahip olunan fikir ve kanaati özgürce açıklayabilme ve yayma imkanının bulunması olarak sayılabilir.

Basın Özgürlüğü; söz özgürlüğünün ayrılmaz bir kesimi olmak üzere, insanların bilgiye ulaşma ve fikir elde edebilme istikametindeki en değerli araçlardan olan basının, yazılı, görsel yahut işitsel araçlarla sunduğu ve kamu hizmetini gerçekleştirme yolunda sahip olduğu özgürlüktür. Basın özgürlüğünün var olması demek; diğerlerinden gelebilecek her türlü müdahaleye ve baskıya karşı yalnızca toplumu aydınlatmak emeliyle gerçekleştirdiği faaliyetleri sırasında öngörülemeyen bir grup olumsuz durumlarla müsabaka yahut haksız bir yaptırımla cezalandırılma tasası duymadan, özgürce misyonunu yerine getirebilmesi demektir.

Çabucak her temel hak ve özgürlük için olduğu üzere tabir özgürlüğünün de sınırlanması açısından genel bir grup kriterlerin her somut olayda başka farklı gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Hukuk tekniği açısından bir temel hak ve özgürlüğün sonlandırılması için gözetilmesi gereken kriterler;

– Sınırlamanın kanunla yapılması (yasal bir desteği olması),

– Sınırlamanın legal bir hedefe hizmet etmesi (AİHS’de yahut iç hukukta yer alan sınırlama sebeplerinin varlığı),

– Sınırlamanın demokratik toplum gereklerine uygun olması (demokratik ve şuurlu bir toplumda yapılacak sınırlamanın olağan görülmesi ve hürmetle karşılanması)

– Sınırlamanın ölçülü olmasıdır.

AİHS’nin 10. hususunda bir temel hak ve özgürlük olarak kabul edilen tabir özgürlüğünün de sınırsız olmadığı, objektif olarak belirlenmiş istisnai durumlarda sınırlanabileceği öngörülmüştür. AİHS’nin 10/2. unsurunda yer alan söz özgürlüğünün sınırlama sebepleri;

– Ulusal güvenliğin, toprak bütünlünün yahut kamu güvenliğinin korunması,

– Kamu sisteminin sağlanması ve kabahat işlenmesinin engellenmesi,

– Sıhhatin yahut ahlakın, oburlarının şöhret ve haklarının korunması,

– Kapalı bilgilerin yayılmasının önlenmesi yahut yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının teminat altına alınması olarak sayılmıştır.

Kanun faydasına bozmaya mevzu uyuşmazlık bakımından; sınırlanması istenen tabirin oburlarının şöhret ve haklarını ihlal etmeyecek derecede saygıdeğer olması gerektiği, aksi halde sonlandırılmasının kaçınılmaz olduğu bedellendirilmektedir.

AİHM, Axel Springer & Almanya kararında, söz özgürlüğü ile bireylerin özel hayatlarının korunması ve mahremiyet hakkının karşı karşıya geldiği durumlarda, sınırlamanın kontrata uygun olup olmadığının tespiti bakımından aşağıdaki kriterlerin birlikte kıymetlendirilmesi gerektiğini öngörmektedir;

– Sözün genel kamu faydasını güden bir tartışmaya katkıda bulunması,

– Tabirde kelamı edilen kişinin tanınmışlık derecesi ve aktarılan bahis,

– Sözde ismi geçen kişinin daha evvelki davranışları,

– Tabire husus olan bilgiyi elde etmek için kullanılan usul,

– Tabirde aktarılan bilginin doğruluğu, içeriği, biçimi ve tesirleri,

– Sözün sınırlanması için uygulanan yaptırımın tipi, ölçüsü, ölçülü formda kullanılıp kullanılmadığı.

AİHM, Thorgeir Thorgeirson & İzlanda davasında, kamu vazifelisi olan polis memurlarının davranışlarından yola çıkılarak hakarete varan ağır bir üslupla yazılan bir gazete haberi nedeniyle verilen ceza mahkumiyetinin, haberin yapılış hedefi ve yarattığı tesir göz önüne alınarak çok sert sözlerle kaleme alınmış olmasına karşın, kamu faydasını ilgilendiren hususlarda basının özgürce haber yapma ve toplum önünde tartışma yaratma imkanını engelleyen derecede caydırıcı olduğuna, hükümetin savunmasında gösterdiği “polis memurlarının prestijini koruma” istikametindeki legal maksatla orantılı olmadığına, öte yandan verilen cezanın demokratik toplumda gerekli olmadığına hükmetmiş, sonuç olarak “ifade ve basın özgürlüğünün” ihlal edildiğine karar vermiştir.

AİHM, Thoma & Lüksemburg davasında, bir gazetecinin bir kamu kurumundaki yetkililerin birisi hariç oburlarının tümünün rüşvetçi olduğunu söz etmesi nedeniyle verilen tazminat kararının, resmi bir sıfatla hareket eden kamu görevlilerininkabul edilebilir tenkitlere katlanma yükümlülüklerinin sıradan şahıslara göre daha geniş sonları olduğu, lakin kamu vazifelilerinin kamusal aksiyonlarının eleştirilmesi kelam konusu olduğunda siyasetçilerle tıpkı düzeyde değerlendirilemeyeceğine hükmetmiştir.

Üstte anlatılan genel unsurların kanun faydasına bozmaya mevzu somut uyuşmazlık açısından kıymetlendirilmesine gelince;

Başvuruyu yapan ve bugüne kadar pek çok estetik cerrahi operasyon yapan tabibin, özel muayenehanesinde hür olarak gösterdiği faaliyet, kamusal bir faaliyettir. Hasebiyle başvuranın devlet tarafından müsaadeye ve ruhsata tabi bu faaliyetlerinin kamu hizmeti olduğu, kendisinin de kamu vazifelisi olduğu tartışmasızdır.

Başvuranın erişime engellenmesini istediği “www…..com” isimli internet sitesi, çoklukla bayanlarla ilgili paylaşımların yapıldığı bir forum sitesidir. Başvuranın kişilik haklarının ihlal edildiğini argüman ettiği forumdaki yazılar, başvuran tabibin “labioplasti” isimli cerrahi operasyonu üzerlerinde gerçekleştirdiği hastaların, başlarından geçenleri, çektikleri acıyı, ayrıyeten hekimin kendilerine bu operasyon sırasında gösterdiği tutum ve davranışları lisana getirdikleri paylaşımlardan oluşmaktadır.

Başvuranın dilekçesi ekinde sunduğu internet sayfa çıktıları incelendiğinde; birebir operasyonu yaptığı eski hastaların, başvuran hekimin kendilerine gösterdiği hal ve davranışlarından olumsuz biçimde etkilendiklerini, kendilerinin gereğince aydınlatılmadığını, çok ağır acı çeken ve şifa bulamayanların ise başvuran tabip hakkında yasal süreç başlattıklarını ve şikayetçi olduklarını yazdıkları, bu tabiple tanıştıklarına pişman olduklarını söz ettikleri görülmektedir. Münasebetiyle yapılan tenkitlerin odak noktasının tabibin kamu hizmetini yerine getirirken hastalarına ilgi, hürmet ve hizmetin gereği olan prosedürlere riayet göstermediği tarafında toplandığı anlaşılmaktadır. Başvuran vekilinin dilekçesinde belirtildiği üzere yorum sahiplerinin tabibin şahsî hayatı, erdem ve haysiyetini gaye alan tabirlerinin bulunmadığı, başvuranın mesleksel mesleğine ait olarak ise tabibin mesleksel yeterliliğine dair kötüniyetli, mesleksel geçmişi ve mesleğini gaye alan sözlere yer verilmediği görülmektedir.

Sonuç olarak, başvuranı tanıyan, ondan kamu hizmeti alan şahısların paylaşımda bulunması görüş, teklif ve şikayetlerini tabir özgürlüğü kapsamını aşmadan lisana getirmelerinin olağan olduğu, başvuranın talebi üzere bu yorumların bulunduğu internet ortamının erişime engellenmesinin ise demokratik toplum gereklerine karşıt ve ölçüsüz olacağı değerlendirilmiştir.

Başvuranın talebi, Sulh Ceza Hakimliğince, her ne kadar da müracaata husus yorumları yapan bireylerin ve içerikleri yayınlayan sitenin savunma yapabilme imkanları olmadığından bahisle konuyla direkt doğrudan ilgisi olmayan bir Anayasa Mahkemesi kararına atıfla reddedilmiş ise de; sert bir üslupla yapılan paylaşımların tenkit sonları içinde kaldığı ve tabir özgürlüğü kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiğine de işaret edildiğinden, sonuç olarak bir hukuka terslik bulunmadığı anlaşılmakla,

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının yerinde görülmeyen kanun faydasına bozma isteminin, üstte izah edilen nedenlerle REDDİNE, 02.11.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.