Akademik işçinin meseleleri, ‘Güvencesiz Meslek, Meçhul Gelecek: 50/d’ raporunda ele alındı

Eğitim-Bir-Sen’den yapılan yazılı açıklamaya nazaran, raporda araştırma vazifelilerinin mevcut özlük hakları, misyon tarifine ait sıkıntıları, akademik performans kıstaslarına bakışları, gelecek telaşlarına ait görüşleri, doktora sonrası takımlarına ait sorun alanları, akademik performansa ait sıkıntıları, kurum ve meslek aidiyetlerine ait görüşleri belirlendi.

Raporun nicel bilgilerinin toplanma sürecinde iştirakçileri, Türkiye’de 2020-2021 eğitim-öğretim yılında devlet ve vakıf üniversitelerinin çeşitli fakülte ve enstitülerinde 50/d kapsamında misyon yapan 1122 araştırma vazifelisi oluşturdu. Nitel dataların toplanmasında ise Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde misyon yapan ve eğitim gören toplam 7 iştirakçi ile görüşüldü.

Raporda, 50/d takımı kapsamındaki haklarından mutlu olmayanların oranı yüzde 81,3 olarak belirlenirken, iştirakçilerin yüzde 53,9’u bilimsel çalışmalarını özgür ve problemsiz devam ettiremediğini, yüzde 20’si bu mevzuda kararsız olduğunu, yüzde 26,2’si ise devam ettirebildiğini tabir etti.

İştirakçilerin yüzde 91,8’inin doktora sonrasında işsiz kalma telaşı taşıdığı vurgulanan raporda, evlilik, aile kurma, çocuk sahibi olma üzere konularda da karar alma noktasında sorun yaşandığı aktarıldı.

Doktora sonrasında işsiz kalma korkusundan ötürü akademik çalışmalarına odaklanamadığını söz eden iştirakçi oranının yüzde 86,1 olduğu aktarılan raporda, “Katılımcıların yarısından fazlası 50/d kapsamında vazife yaptıkları için kendilerini ikinci sınıf araştırma vazifelisi olarak görmektedir.” sözüne yer verildi.

Raporda, şu teklifler yer aldı:

“- 2547 sayılı Kanun’un 50/d hususu uyarınca atanmış araştırma vazifelilerinin görev tariflerinin yapılması, misyon tarifi haricinde iş verilmemesi istikametinde düzenleme yapılmalıdır.

– İş garantisinden mahrum 50/d takımının neden olduğu belgisiz geleceği ortadan kaldıracak ve geleceğin bilim insanlarının yetiştirilmesi ismine tahsis edilen araştırma görevliliği takımının öngörülebilir bir gelecek sunmasını sağlayacak bir takım sisteminin tesisi bilimsel gelişim açısında ehemmiyet arz etmektedir.

– Doktora sürecini takımının bulunduğu üniversite bünyesinde tamamlayan 50/d araştırma vazifelilerinin, takımlarının bulunduğu üniversitelerde öğretim üyeliğine atanması halinde norm takım kısıtlaması haricinde bırakılması gerekmektedir.

– Araştırma vazifelilerinin 50/d hususu kapsamında atama müddetlerinin yenilenmesi objektif, somut, açık, net ve denetlenebilir kurallara bağlanmalı, tekrar atanmama süreçlerinin münasebetlerinin haklı, somut, net ve hukuksal kontrole açık bir halde ortaya konulma zaruriliği getirilmelidir.

– Türkiye’nin mevcut öğretim üyesi açığı Yükseköğretime Bakış Raporu’nda 82 bin 551 olarak hesaplanmıştı. Bu açığın kapatılması kıymet arz etmektedir.

– Yükseköğretimde mezuniyet sayısının muvaffakiyet olarak addedilmesinin yanında mezuniyet mühleti de dikkate bedel bir değişkendir. Mezuniyet sürecinin uzatılmasının en kıymetli sebebi, araştırma vazifelilerinin ilişiği kesilme durumu nedeniyle yaşadığı geçim ve gelecek telaşıdır. Bu durumun kamu kaynağının aktif kullanılmamasına yol açtığı aşikardır. Kelam konusu 50/d’li araştırma vazifelilerinin özlük hakları noktasında olumlu tarafta yapılacak bir değişim, vakit ve kaynak israfı açısından kayda bedel bir sorunu ortadan kaldıracaktır.”