Bankaların paylarının yüzde 80,3’ü üç büyük hissedarda

Türkiye Kurumsal İdare Derneği (TKYD) ve Londra merkezli kurumsal idare danışmanlık firması Nestor Advisors, Türkiye ve Avrupa‘daki bankaların kurumsal idare uygulamalarını karşılaştıran bir rapor hazırladı.

Toplam etkinlerine nazaran Türkiye’nin 9, Avrupa’nın 20 en büyük bankasının incelendiği “Türk Bankalarında Kurumsal İdarenin Mukayeseli Bir Değerlendirmesi” raporunun ayrıntıları, düzenlenen çevrim içi toplantıda kamuoyuyla paylaşıldı.

Rapor, Türk bankacılık bölümünün son 10 yıldır Avrupa’da ve dünyada yürürlükte olan en güzel kurumsal idare uygulama standartlarını karşıladığını gösterdi.

Türk bankalarının paylarının yüzde 80,3’ü üç büyük hissedarda

Rapor, Türk bankacılık bölümünün son 10 yıldır Avrupa’da ve dünyada yürürlükte olan en âlâ uygulama standartlarını karşıladığını ortaya koyarken, farklılık olarak belirlenen özelliklerin büyük kısmı, Türkiye’deki düzenlemelere, kültürel uygulamalara ve bilhassa Türk bankalarında Avrupa’ya kıyasla çok daha ağır bir mülkiyet yapısı olmasına bağlandı. Buna nazaran, Türk bankalarında payların ortalama yüzde 80,3’üne en büyük üç hissedar sahipken, Avrupa bankalarında bu oranın yüzde 31 seviyesinde olduğu görüldü. Türk bankalarının idare konseylerindeki bağımsız üyelerin oranının (yüzde 29) Avrupa bankalarından (yüzde 76) çok daha düşük olması da muhakkak ölçüde mülkiyet ağırlaşmasıyla ilişkilendirildi.

Türk bankalarında bayan idare konseyi üyesi az

Araştırmada, birçok yatırımcının talepleri ortasında en üst sıralarda yer aldığı belirtilen idare şurasındaki cinsiyet çeşitliliği de incelendi. Buna nazaran, Türkiye’deki bankaların idare heyetlerindeki bayan üyelerin oranı yüzde 13’te kalırken, Avrupa bankalarında bu oran yüzde 30 oldu. Buna rağmen, Türk bankalarında Avrupalı bankalara kıyasla daha fazla bayan idare heyeti lideri bulunduğuna dikkat çekildi.

Türk bankalarının idare heyeti liderlerinin idare konseyindeki ortalama vazife mühleti sekiz yılın üzerindeyken, bu müddet Avrupalı muadillerinin vazife mühletinden yaklaşık iki kat daha fazla. Rapordaki bir öteki bulgu da Avrupalı idare şurası liderlerinin büyük kısmı atandıkları sırada bağımsız üye statüsündeyken, Türk bankalarında bağımsız idare heyeti lideri bulunmuyor. Raporda bu farklılığın da mülkiyet yapısıyla ilgili olabileceği değerlendirilirken, Avrupa’daki birçok düzenleyici kuruluş tarafından, idare şurası liderinin atanma sırasında bağımsız olmamasının kabul edilmediği bilgisi verildi.

Avrupa bankalarının tamamında, Türk bankalarının yüzde 56’sında risk komitesi var

Raporda, AB’de ve birçok G20 ülkesinde mevzuat tarafından mecburî kılınan risk komitesinin tüm Avrupa bankalarında bulunduğuna dikkat çekilirken, Türk bankalarının yüzde 56’sında risk komitesinin yer aldığı belirtildi. Kontrol, aday gösterme ve fiyatlandırma komitelerinin Türk bankalarında yaygın olduğu vurgulanırken, risk nezareti konusunda daha bütüncül bir bakış ile sistematik bir yaklaşım geliştirmesine muhtaçlık duyulabileceğine dikkat çekildi.

Türk bankalarında idare heyeti komitelerinin Avrupalı muadillerinden daha küçük olduğu, bu durumun bilhassa de tam vakitli üyelerin atanması nedeniyle yüklü olarak profesyonellerden oluşan kontrol komitelerinde geçerli olduğu bilgisi de raporun sonuçlarında yer aldı. Bağımsız komite üyelerinin oranının Türk bankalarında yüzde 36, Avrupa bankalarında ise yüzde 88,5 seviyesinde olduğu vurgulandı.

Türk bankalarının idare heyetlerinde finans tecrübesi daha fazla

Türkiye’deki komitelerde icrada misyonlu olmayan üyelerin yüzde 45’inin finans kesimi tecrübesi olmasına rağmen bu oran Avrupalı bankalarda yüzde 30 seviyesinde kaldı. Hakikaten sektörel bilgiye sahip idare konseyi üyelerinin Türk bankaları ortasında daha yaygın olduğu görüldü. Buna nazaran, finans dalında tecrübe sahibi idare konseyi üyelerinin oranı Avrupalı bankalarda yüzde 32, Türk bankalarında ise yüzde 35 düzeyinde.

Türk bankalarına mahsus bir öteki uygulama ise banka idare şuralarının yüklü olarak süreç odaklı faaliyet göstermesine neden olan idare konseyi kredi komitelerinin yaygınlığı oldu. Raporda, Türk bankalarında büyük ferdi risk meblağlarının yakından takip edilmesi de dahil olmak üzere, idare konseyinde kredi riskinin, portföy yaklaşımıyla ele alındığı belirtildi. Avrupa bankalarında ise kredi süreçleri onayının neredeyse büsbütün idareye ve bankacılık profesyonellerine bırakıldığının altı çizildi.

Türk bankalarındaki idare konseyi üyeleri banka dışında fazla vazife almıyor

Raporda, Türk bankalarındaki idare heyeti üyelerinin banka dışında aldığı idare konseyi misyonlarının sayısının Avrupa’daki üyelere nazaran çok daha az olduğu görüldü. Banka faaliyetleri için daha fazla vakit ayırmaları açısından olumlu bedellendirilen bu durum, idare konseyi toplantılarının sıklığı ile de paralellik gösteriyor. Bununla birlikte raporda, idare heyeti aktifliğinin periyodik olarak gözden geçirilmesinin global banka idare konseylerinde standart hale gelen ve Türk bankaları tarafından üzerinde daha çok durulması gereken uygulamalardan biri olduğu belirtildi. Buna nazaran 20 Avrupalı bankanın tamamı idare şurası performans değerlendirmesi yaptığını açıklarken, Türk bankalarının yüzde 43’ü 2019 yılında idare şurası performans değerlendirmesi gerçekleştirdi. Performans değerlendirmesi sonucunda belirlenen kilit aksiyon unsurlarının kamuyla paylaşımını ise Avrupalı bankaların yarıdan fazlası yaparken, bu tarafta açıklama yapan Türk bankalarının sayısı ise birde kaldı.

“Yönetim şuralarının etkileşim biçimi salgınla kalıcı olarak değişti”

Aktiflikte konuşan Nestor Advisors İdare Konseyi Lideri Stilpon Nestor, “Önümüzdeki periyotta hem Türk hem de Avrupa bankaları yeni zorluklar ile karşı karşıya. Yatırımcılar, düzenleyici kuruluşlar ve paydaşlardan etraf ve toplumsal sorunlara daha fazla itina gösterilmesi istikametinde artan bir baskı gelirken, idare heyetlerinin mevcut sorumluluklarına bu bahisleri da dahil etmesi, ilgili süreç ve uygulamaları geliştirmesi gerekiyor.” dedi.

Salgının bankacılık dalına tesirlerine değinen Nestor, şunları söyledi:

“Pandemi, Birleşik Krallık, AB ve ABD’de olduğu üzere Türkiye’de de bankacılık dalını büyük ölçüde etkileyen dijitalleşme ihtilali üzerinde bir katalizör tesiri yaptı. Bu nedenle teknolojik bahislerde yetkinlik, banka idare şuraları için artık yalnızca yararlı bir özellik olmanın ötesinde, bir gereklilik halini aldı. Pandemi birebir vakitte idare konseylerinin toplantı ve etkileşim biçimlerini de tahminen de kalıcı olarak değiştirdi. En güzel uygulamalara sahip birçok bankada, yeni idare şurası tertip ve planlama biçimleri ortaya çıkarıyor. Tüm bu gelişmeler, dala son 20 yılda en düzgün halde hizmet eden lakin tahminen kimi taraflarıyla yenilenmesi gereken banka kurumsal idare yapılarını gözden geçirmek için uygun bir vakit olduğuna işaret ediyor.”

Stilpon Nestor’ın konuşmacı olarak yer aldığı aktiflikte ayrıyeten, Nestor Advisors Türkiye Özel Danışmanı ve TKYD İdare Heyeti Üyesi Dr. Burak Koçer’in moderatörlüğünde, TKYD İstişare Heyeti Üyesi Aclan Acar ve HSBC Bank İdare Heyeti Raportörü Hüseyin Arslan’ın iştirakiyle bir panel de düzenlendi.