6 hususta Merkez Bankası’nın kriptoyla ödeme yasağı

Merkez Bankası’nın kripto parayla ödemeyi yasaklayan düzenlemesi kripto para piyasasında büyük yankı uyandırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasını takiben gelen bu düzenleme kripto varlıkların Türkiye’de sınırlanmasına yönelik yeni bir atak olarak algılandı.

Pekala bu düzenleme ne manaya geliyor? İşte 6 soruda düzenlemenin ayrıntıları…

1- Merkez Bankası neden bu türlü bir adım attı?

Türkiye’de bir vakittir kripto varlıklara yönelik düzenleme sinyalleri kelam konusuydu. Bu husustaki birinci açıklamalardan biri Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’dan gelmişti. Elvan, bu alanda düzenleme yapılacağına işaret etmişti. Elvan’ın açıklamalarını takip eden periyotta Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan bahisle ilgili açıklama gelmişti. Bu açıklamada MASAK’ın piyasa aktörlerinden bilgi talep edebildiğini, bunun da MASAK’ın misyon ve sorumlulukları dahilinde olduğunu belirtti.

Açıklamada şu sözler kullanılmıştı: “Son yıllarda gündemde yer alan kripto varlıklar, özellikleri prestijiyle kullanıcılarına kimi kolaylıklar sağlıyor olsa da, anonim bir yapıda olmaları hasebiyle kabahat gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı faaliyetlerinde de ağır olarak kullanılabilmektedir.

MASAK’ın vazife ve yetkileri çerçevesinde ve bu kabahatlerle gayret kapsamında kripto varlık alım-satım platformları üzere alanlarda faaliyet gösteren aktörlerden bilgi talep edilebilmektedir. Yapılan çalışma da MASAK’ın misyon ve sorumlulukları içerisinde bulunmaktadır.”

Merkez Bankası’nın bu yönetmeliği MASAK’ın bu atılımından günler sonra geldi. Merkez Bankası bu türlü bir düzenlemeye neden muhtaçlık duyulduğunu açıklayan duyurusunda gelecekte oluşabilecek telafisi mümkün olmayan mağduriyetlere dikkat çekti. Açıklamada münasebete ait şu tabirler kullanıldı:

Son periyotta, kelam konusu varlıkların ödemeler alanında kulanılmasına ait çeşitli teşebbüslerin oluşmaya başladığı gözlenmiştir. Bu varlıkların ödemelerde kullanılmasının, üstte bahsedilen sebeplerle sürecin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan prosedür ve araçlara karşı itimat zaafiyeti meydana getirebilecek ögeler içerdiği kıymetlendirilmektedir.

2- Düzenleme ne içeriyor, hangi süreçleri yasaklıyor?

Resmi Gazete’de yer alan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yönetmeliğine nazaran kripto varlıklar ödemelerde direkt yahut dolaylı halde kullanılamayacak.

Yönetmeliğe nazaran kripto varlıkların ödemelerde direkt yahut dolaylı formda kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak
Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların direkt yahut dolaylı olarak kullanılacağı bir formda iş modelleri geliştiremeyecek, bu cins iş modellerine ait rastgele bir hizmet sunamayacak.

Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ait alım satım, saklama, transfer yahut ihraç hizmeti sunan platformlara yahut bu platformlardan yapılacak fon transferlerine aracılık edemeyecek.

Yönetmelik 30 Nisan tarihinde yürürlüğe girecek.

3- Düzenlemeyle Borsalarda alım-satım süreçlerine yasak geliyor mu?

Düzenlemeye ait toplumsal medyaya da yansıyan birinci reaksiyonlar kripto paraların alım-satımına yönelik yasak geldiği biçiminde algılandı. Lakin düzenlemede bu türlü bir yasak kelam konusu değil.

Genel olarak kripto varlık alım-satımına aracılık eden platformlara yönelik olarak Ödeme Hizmetleri Kanunu yahut bu Yönetmelik kapsamında bir düzenleme yapılmamış ve bu kapsamda ilgili platformların kripto varlık alım-satım süreçlerine aracılık etmelerine ait bir yasak kelam konusu değil.

4- Borsalara ödeme kuruluşlarından transfer yasaklandı mı?

Yönetmelikte ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlık alım satımı hizmeti sunan platformlardan yapılacak fon transferine aracılık edemeyecekleri belirtildi. Bu nedenle yürürlük tarihi olan 30 Nisan 2021’den itibaren kripto varlık alım satımına aracılık eden platformlardan para gönderirken ödeme ve elektronik para kuruluşlarından yararlanma sınırlanmış oldu. Bu süreçlere ilgili platformların mutabakatlı olduğu başka kuruluşlardan devam edilmesi kelam konusu.

Bloomberg HT’ye konuk olan Blockchain Türkiye Platformu İdare Şurası Üyesi ve TÜSİAD Teknoloji Hukuku Kümesi Lideri Av. Dr. Çiğdem Ayözger Öngün, Resmi Gazete’de yayımlanan TCMB yönetmeliğine nazaran, Türkiye’de ödemelerde kripto varlıkların direkt ya da dolaylı olarak kullanılmasını engelleyen kararı kıymetlendirdi.

Öngün bahse ait olarak, “TCMB bu düzenlemeyle, elektronik para kuruluşlarının ve ödeme kuruluşlarının aracılık faaliyetlerinde kripto para kullanımını yasaklamış oldu. Bu pürüz 30 Nisan’da yürürlüğe girecek. Düzenleme bütün bankacılık sistemi için verilen bir karar değil, yalnızca fintech’ler için geçerli. Karar ile ödeme kuruluşu lisansıyla kripto para alanında inovatif fikirleri olanların önü kapandı. Yasaklayıcı her düzenleme inovasyonun önünde pürüzdür.” tabirlerini kullandı.

5- Dünyada bu istikamette hangi uygulamalar kelam konusu

Kimi ülkeler de kripto paralara karşı daha sert bir düzenleyici tavır takınarak piyasaları denetim altında tutarken, kendi merkezi dijital paralarını geliştirmek için çalışıyor.

Örneğin, Çin blokzincir ve dijital para teknolojisine büyük bir değer verirken, kripto paralara karşı daha farklı bir tavır takınıyor. Geçmişte birçok kripto para arzını yasaklayan ya da durduran Çin, tıpkı vakitte ülkedeki birçok kripto para borsasının da kapanmasına neden olmuştu.

Tüm bu yasaklara karşın kendi merkezileştirilmiş dijital parasını yaygınlaştırmak istemesinden ötürü Çin blokzincir ve dijital para teknolojisine yönelmek istiyor. Çin muhakkak bölgelerde kendi merkezileştirmiş dijital parasının denem kullanımlarına başlarken ve salgın sürecinde bunları harcama çekleri dağıtmak için kullandı. Ülke kripto paralara karşı tavrını yasal yerde hala değiştirmiş değil.

Hindistan ise Mart ayı başında yaptığı bir açıklamada, kripto paraları yasaklamayı planladığını söylemişti. Yapılan açıklamada, Bitcoin üzere özel kripto paraların yasaklanacağı belirtilirken, bu müddette dijital paralar için yasal bir çerçevenin oluşturulacağı vurgulanıyordu.

6- Kamuoyunda nasıl yankılandı?

Kararın Resmi Gazete’de açıklanmasını takiben toplumsal medyada düzenlemeye reaksiyonlar yükseldi.

Karara ana muhalefet önderi Kemal Kılıçdaroğlu reaksiyon de gösterdi. CHP başkanı Kılıçdaroğlu Twitter’dan yaptığı açıklamada “Bu mevzunun tüm paydaşları ile oturup, istişarelerde bulunacağım” dedi.